چکیده:
در دهه اخیر استفاده از ابزار مالی ازجمله صکوک و اوراق استصناع، بهعنوان روش تامین سرمایه موردنیاز دولت، موسسات عمومی و شرکتهای تجاری، در بازارهای مالی کشورهای اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی موضوعشناسانه مفاد و ماهیت عقد و اوراق استصناع پرداخته است و هدف آن روشن شدن؛ مزایا، ارکان، انواع و روشهای بهکارگیری آن اوراق در قلمرو مالی اسلامی و بانکداری بدون ربا است، تا زمینه صدور حکم و فتوای فقهی از جانب مراجع معظم تقلید فراهم گردد. براساس یافتههای تحقیق؛ اوراق استصناع از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با نرخ سود سرمایهگذاری معین و با ریسک پایین محسوب میشود که در قالب اوراق استصناع عادی، قابل تبدیل به اوراق سهام، توام با اوراق حق اختیار معامله و به صورت استصناع مستقیم و غیرمستقیم یا موازی؛ برای تامین مالی در بازار سرمایه و بهعنوان گزینههای قابل انتشار در بورس اوراق بهادار مطرح است.
Using the financial instruments such as the Sukuk al-Istisna has been considered in the financial markets of Islamic countries in the last decade as a method of providing the capital of the government, public institutions and commercial companies. Using a descriptive-analytical and desk-research method, this paper thematically studies the nature of the contract and the Sukuk al-Istisna to clarify the benefits, pillars, types and methods of using these documents in the Islamic financial realm and usury-free banking to prepare the ground of issuing fatwas for the great authorities. The findings show that, the Sukuk al-Istisna is a type of for-profit financial instrument with a fixed investment rate and low risk, which is presented in the form of ordinary Sukuk al-Istisna for financing in the capital market and as options that can be published in the stock exchange. This Sukuk al-Istisna can be converted into together with option trading securities, directly or indirectly or in parallel.
خلاصه ماشینی:
مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی موضوعشناسانه مفاد و ماهیت عقد و اوراق استصناع پرداخته است و هدف آن روشن شدن؛ مزایا، ارکان، انواع و روشهای بهکارگیری آن اوراق در قلمرو مالی اسلامی و بانکداری بدون ربا است، تا زمینۀ صدور حکم و فتوای فقهی از جانب مراجع معظم تقلید فراهم گردد.
براساس یافتههای تحقیق؛ اوراق استصناع از نوع ابـزارهای مـالی انتفاعی با نرخ سود سرمایهگذاری معین و با ریسک پایین محسوب میشود که در قالب اوراق اسـتصناعِ عادی، قـابل تبدیل به اوراق سهام، تـوأم با اوراق حق اخـتیار مـعامله و به صورت استصناع مستقيم و غيرمستقيم یا موازی؛ برای تأمین مالی در بازار سرمایه و بهعنوان گزینههای قابل انتشار در بورس اوراق بهادار مطرح است.
همچنین اوراق استصناع که بهعنوان ابزاری برای تأمین سرمایۀ موردنیاز دولت، مؤسسات مالی و شرکتهای تجاری مطرح میباشند، نظر موافق کارشناسان اقتصادی بر این اساس استوار است که از این ابزار برای ایجاد رونق اقتصادی و انجام پروژههای بزرگ تولیدی و سازندگی در حوزه تجهیز و تخصیص منابع جهت پاسخگويي به نيازهاي اسـاسي بازار سرمايه جامعه امروزي و نيل به اهداف سند چشمانداز بيست ساله کشور استفاده گردد.
در اصطلاح اسـتصناع یـا قرارداد سـفارش ساخت، قراردادی بین دو شخص حقیقی یا حقوقی مبنی بر تولید کالای خاص یا احداث طرح ویژه اسـت که در آینده ساخته و قیمت آن نیز در زمان یا زمانهای توافقشده به صـورت نـقد یـا اقساط پرداخت شود (هـاشمی شـاهرودی، 1378، ص3)؛ و استصناع خرید چیزی است بـه قـیمت معین که طبق ویژگیهای مورد توافق در زمـان آیـنده سـاخته یا احداث میشود.