چکیده:
کتاب وسائل الشیعه اثر شیخ حر عاملی یکی از جوامع حدیثی متأخر شیعی است که با رویکرد فقهی به نگارش درآمده است. مؤلف در این کتاب که یکی از مهمترین منابع فقه شیعه را تشکیل میدهد و با توجه به معیارهایی به گزینش مصادر روایی معتمد و معتبر از میان منابع روایی فراوان پرداخته است. یکی از این منابع، کتاب مسائل علیبنجعفر است که از اصول روایی شیعه محسوب میشود. رویکرد علمای متقدم، متأخر و معاصر نسبت به این کتاب متفاوت است و در حالیکه متقدمان با ارجاع به طرق صحیح این کتاب در تألیفات خود به آن اعتبار بخشیدهاند، متأخران تنها به نسخهای از این کتاب دست یافتهاند که به طریقی ضعیف گزارش شده است. رویکرد معاصران به این کتاب متفاوت بوده بهطوری که برخی از علماء آن را تلقی به قبول نموده و بسیاری هم در اعتبار و اصالت نسخه کنونی تشکیک وارد کردهاند. بررسی اعتبار نسخه کنونی در رویکرد علماء به این کتاب در دورههای مختلف حکایت از عدم انطباق این کتاب با معیارهای کتب معتمد حتی نزد شیخ حر عاملی دارد و این مسأله گویای تساهل و تسامح مؤلف وسایل الشیعه در مواجهه با گزینش این منبع حدیثی است.
خلاصه ماشینی:
com ١- بيان مسأله کتاب تفصيل وسائل الشيعه الي تحصيل مسـائل الشـريعه اثـر شـيخ حرعـاملي شـامل احاديث فقهي صد و هفتاد و هشت منبع از منابع روايي شيعه است که شيخ حر ايـن جـامع حديثي را با مراجعه به دو دسته از منابع مستقيم ـ يعنـي منـابعي کـه در اختيـار وي قـرار داشته است ـ و منابع غيرمستقيم ـ يعني منابعي که ايشان دسترسي مستقيم به آن نداشـته و با واسطه ساير علماء به نقل از آن ميپردازدـ، تأليف نموده است .
اين کتاب به عنوان يکي از اصول روايي شـيعه در دوره هاي مختلف و در ميان علماء و محدثان مورد توجه و استناد قرار گرفتـه اسـت و فقهاء و از جمله شيخ حر عاملي در تأليفات خود به اين کتاب اعتماد نموده اند.
با توجه به آنچه بيان شد هرچند اين کتاب به عنوان يک اصل روايي فقهي مورد توجـه و ارجاع علماي متقدم اماميه در تأليفات ايشان قرار گرفته است و ايشا به نسخه و طريقـي صحيح از اين کتاب دست داشته اند اما حجم اين ارجاعـات در آثـار متقـدمان و بـه طـور خاص اصحاب کتب اربعه – کليني با ٤٧ روايت ، صدوق بـا ٣١ روايـت ، طوسـي بـا ١٩٠ روايت – به ميزاني نيست که حاکي از محوريت و مرکزيت و يا شهرت در خور ملاحظه اي براي اين کتاب باشد.
ضمناً با توجه به طرق رجاليان و محدثان متقدم به اين کتاب ميتوان به وجود شش نسخه مشهور از کتاب المسائل اشاره کرد کـه بـا روايـت عمرکـي بـوفکي ، معاويه بن قاسم بجلي ، علي بن اسباط ، اسماعيل بن همام ، يعقوب بـن يزيـد و عبـد الله بـن حسن بن علي بن جعفر نقل شده است .