چکیده:
در تفسیر المنار برخی آیات قرآن بر تمثیل حمل شده است. در باور عبده حوادث طبیعی برای بیان حقیقتهای متعالی به عنوان تمثیل آورده شده و هر سخن و کاری که به کسی به صورت نامتعارف نسبت یابد، به شیوه تمثیلی است. به نظر عبده اصل در پدیدههای عالم به وجود آمدن از طریق علتهای معمولی است و هر چیزی که از وقوع پدیدهای برخلاف این نظام خبر دهد اصل بر کذب بودن آن است. وی دایره وقوع معجزه را بسیار محدود و منوط به نص صریح قرآن میداند. از اینرو عبده اگر ظاهر آیه را با تحلیل عقلی خود سازگار نبیند آن را تأویل برده و یا بر تمثیل حمل میکند مانند مسخ متخلفان بنیاسرائیل، مرگ و زنده شدن دسته جمعی هزاران نفر، معجزه مردن و زنده شدن یکی از انبیا و قربانی کردن چهار پرنده توسط حضرت ابراهیم(ع). این مقاله به روش کتابخانهای و با هدف واکاوی ابعاد تمثیلی معجزات پیامبران (علیهمالسلام) و پیامد آن، پس از ذکر مبانی مفسران المنار در تفسیر تمثیلی و برخی مصادیق آن به بررسی ابعاد تمثیلی معجزات انبیا (علیهمالسلام) در این تفسیر پرداخته و به این نتیجه رسیده که حمل برخی آیات قرآن بر تمثیل با استناد به قرینه، جایز است به شرط آنکه با صدق و حقیقت بودن اخبار قرآن منافاتی نداشته و منجر به نفی واقعیت خارجی حادثه نشود. اگرچه عبده در موارد حمل بر تمثیل بر واقع نشدن آن معجزات تصریح نکرده است، اما این نظریه زمینهساز رویکرد غیرواقعی بودن برخی داستانهای قرآن توسط رشیدرضا و اسطوره بودن آن توسط خلفالله شد.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله به روش کتابخانه اي و با هـدف واکاوي ابعاد تمثيلي معجزات پيامبران (عليهم السلام) و پيامد آن، پس از ذکر مباني مفسران المنار در تفسـير تمثيلـي و برخي مصاديق آن به بررسي ابعاد تمثيلي معجزات انبيا (عليهم السلام) در اين تفسير پرداخته و به اين نتيجه رسـيده کـه حمل برخي آيات قرآن بر تمثيل با استناد به قرينه ، جايز است به شرط آنکه با صـدق و حقيقـت بـودن اخبـار قـرآن منافاتي نداشته و منجر به نفي واقعيت خارجي حادثه نشود.
اگرچه عبده در موارد حمل بر تمثيل بـر واقـع نشـدن آن معجزات تصريح نکرده است ، اما اين نظريه زمينه ساز رويکرد غيرواقعي بودن برخي داستانهاي قرآن توسط رشيدرضـا و اسطوره بودن آن توسط خلف الله شد.
(همو، ٢٨١/١-٢٨٢؛ معرفت ، تفسير و مفسران ، ٤٨٧) در نقد و بررسي نظر المنار ميتوان گفت : تفسير تمثيلي المنار در موارد ذکر شده غير از آيات مربوط به حضرت آدم(ع ) با مبـاني عبده - هر سخن و کاري که به کسي به صورت نامتعارف نسبت يابد، به شيوه تمثيلي است مگر آنکه اين نسبت در عرف خطاب موجه باشد- سازگار است .
(تاج آبادي، ٢٣١) ج: سخن آنان مبني بر اينکه اگر آيه را حمل بر تمثيل نکنيم ، ارتباط آن با آيات بعـد از نظر معنا درست نميشود، صحيح نيست ؛ زيرا آيات قرآن بـه تـدريج و بـه مناسـبت هـاي گوناگون نازل شده است و ممکن است در برخي آيات بين آنهـا ارتبـاط وجـود نداشـته باشد، همانگونه که در بسياري ، اين ارتباط وجود دارد.