چکیده:
شعر و موسیقی همواره دو امر تفکیکناپذیر از هم بوده و پر واضح است
هر شاعری برای خلق یک شعر جاودانه بایستی کمابیش با موسیقی، ریتم،
وزن و مقولههایی از این قبیل آشنایی هر چند مختصر داشته باشد تا کلامش
موزون باشد و در دلها بنشیند.
و اما در مورد شهریار این آشنایی و دریافت هنری به زیباترین شکل
خودنمایی میکند. چرا که استاد خود اهل موسیقی بود؛ سه تار مینواخت و
به قول خودش وقتی سه تار را به دست می گرفت، اشک از چشمان «صبا»
جاری میشد.
در این مقال سعی بر آن است گذری داشته باشیم بر بازتاب موسیقی در
اشعار استاد شهریار. در این راستا انعکاس اصطلاحات موسیقیایی و استادان
موسیقی و دیدگاه شاعر نسبت به این جنبه هنری مورد توجه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
116 زنده ياد استاد شهريار، شاعري موسيقي دان و موسيقي داني شاعر بود که با يک نگاه دقيق در اشعار فارسي و ترکي اش مي توان ردپاي الحان و ترنم هاي مو سيقايي و اصطلاحات مربوط به اين هنر اصيل را در جاي جاي ابياتش مشاهده کرد.
صداي اوج ندارم ولي دودانگ غزل نالد به حال زار من امشب سه تار من يا آگر ديوان من بود و سه تارم به اوج رقت به سوز و گذار مي خوانم (٥) اين مايه تسلي شبهاي تار من (٦) همين دو مونس شبهاي تارم (٧) 118 گاه نيز درد عشق و شوريدگي را با زبان ساز بيان مي کرد: باز کن نغمه جانسوزي از آن ساز امشب از دردست تو سوز دل من مي گويد تا کني عقده اشک از دل من باز امشب من هم از دست تو دارم گله چون ساز امشب آن هنگام که غم سراپاي وجودش را فرا مي گيرد با ساز ني همسرايي مي کند تا تسکيني باشد بر دل اندوهگينش : بنال اي ني که من غم دارم امشب نه دلسوزونه همدم دارم امشب (٩) شاعر در هر زماني ســوز دل و احساسات دروني اش را با ياري نغمه هاي موسيقي بيان مي کند؛ آه درون را باناله سه تارش هم آغوش مي کند، زخمي بر ســه تار مي زند، و با نــواي هر مضراب ضربه و زخمه اي براي تســکين زخم هايش مي زند: اي دل ز دوستان وفادار روزگار اشک است جويبار من ناله سه تار جز ساز من نبود کسي سازگار من شب تا سحر ترانه اين جويبار من (١٠) در ديوان شهريار از اسامي مي سازها گرفته تا دستگاه ها و گوشه هاي مختلف موسيقي ايراني و اصطلاحات فني و تخصصي موسيقي خود نمايي مي کند.
در ادبيات معاصر نيز اســتاد شهريار يکي از همان شاعران موسيقي شناس مي باشد که در سروده هايش اصطلاحات و واژه هاي مربوط به موسيقي در حيطه نام استادان اين هنر، مقالات ، الحان ، نغمات و آلات را منعکس کرده است و با همراهي شعر و موسيقي دريچه زيبايي از احساس و هنر را به روي خوانندگان خود گشوده است .