چکیده:
خوشههای صنعتی مبین روش جدیدی از تفکر درباره مکان استقرار کسب و کار هستند که از طریق تخصصیسازی محصول، رقابت صنعتی را بهبود بخشیده و بازده کل را از طریق زنجیرههای ارزش کسب و کار و کاهش هزینه های معاملات افزایش میدهند. در پژوهش حاضر با بهرهمندی از مدل خوشه مارشال و استفاده از سه رویکرد کمی شاخص خوشه، تجزیه و تحلیل جدول داده – ستانده و آماره گیتس ارد جی به شناسایی و بررسی تشکیل خوشههای مستعد در استان بوشهر پرداخته شده است. بدین ترتیب، ابتدا جهت تعیین فعالیتهای متمرکز با استفاده از نرم افزارهای Excel و Eviews6 و آمار اشتغال 46 رسته فعالیت به تفکیک کد 4 رقمی ISIC در بخشهای متفاوت صنعت، معدن، خدمات و بازرگانی، آموزش، بهداشت و درمان و سایر خدمات عمومی و اجتماعی در سال (98-97)، شاخص خوشه محاسبه شد و سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل جدول داده- ستانده و محاسبه شاخص ضرائب فنی به شناسایی پیوندهای قوی میان فعالیتها پرداخته شد. در ادامه آماره گیتس ارد جی جهت تعیین شهرستانهای مستعد تشکیل خوشه صنعتی در نرمافزارArcGIS10.2 محاسبه شد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص خوشه نشان داد که از میان بخشهای مختلف، بخش خدمات و بازرگانی در استان بوشهر از میزان تمرکز اشتغال بالایی برخوردار بوده است. از اینرو امکان تشکیل خوشه از میان فعالیتهای خدمات و بازرگانی رسته هتلداری و رستوران دارای بیشترین میزان تمرکز اشتغال در شهرستان بوشهر بوده است. سپس نتایج حاصل از تحلیل جدول داده- ستانده مشخص کرد که این رسته تأمینکننده نهادههای واسطهای فعالیتهای کشاورزی، برق، آب و گاز و خدمات مالی بوده و متقابلاً این رستهها نیز تأمینکننده نهادههای واسطهای در رسته هتلداری و رستوران بوده است. همچنین این رسته تأمین کننده نهادههای واسطهای رستههای ماشین آلات، وسایل نقلیه، حملونقل و انبارداری و ارتباطات، مواد شیمیایی، خدمات آموزشی، خدمات فرهنگی و خدمات مربوط به آب بوده است. نتایج آماره گیتس ارد جی نشان داد که شهرستان بوشهر در فعالیت هتلداری و رستوارن با شهرستانهای گناوه و دیلم امکان تشکیل خوشه را دارا بوده است.
Industrial clusters are representing a new way of thinking about place creating a business that improves industrial competitiveness through product specialization and increases overall returns through value chains of business and reduces transaction costs. In this study, formation of talented clusters in Bushehr province were identified by the Marshallian cluster model and by three quantitative approaches of cluster index, input-output table analysis and Getis-Ord’s Gi statistics. Thus, first, determine the concentration activities and calculated the cluster index. Then, by input-output table analysis and calculating the index of technical coefficients, strong links between activities were identified. In the following, Getis-Ord’s Gi statistics was calculated in ArcGIS10.2 software to determine the cities talented to formation of industrial cluster. Hence, the possibility of forming a cluster among the services and commerce activities of the hotel and restaurant category had the highest centralization of employment in Bushehr city. Then, the results of input-output table analysis showed that this category provides intermediate inputs for categorys of agricultural, electricity, water and gas and financial services, and in turn, these categorys provides intermediate inputs in the category of hotel and restaurants. As the categorys of food and beverage prouducts, wholesale and retail and building business activities plays a role in providing intermediate inputs in the hotel and restaurant category. In the end, the results of Getis-Ord’s Gi statistics showed that Bushehr city has the possibility of forming clusters with Genaveh and Deylam cities in the category of hotel and restaurant.
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر با بهره مندي از مدل خوشه مارشال و استفاده از سه رويکرد کمي شاخص خوشه ، تجزيه و تحليل جدول داده – ستانده و آماره گيتس ارد جي به شناسايي و بررسي تشکيل خوشه هاي مستعد در استان بوشهر پرداخته شده است .
بدين ترتيب ، ابتدا جهت تعيين فعاليت هاي متمرکز با استفاده از نرم افزارهاي Excel و Eviews٦ و آمار اشتغال ٤٦ رسته فعاليت به تفکيک کد ٤ رقمي ISIC در بخش هاي متفاوت صنعت ، معدن ، خدمات و بازرگاني، آموزش ، بهداشت و درمان و ساير خدمات عمومي و اجتماعي در سال (٩٨-٩٧)، شاخص خوشه محاسبه شد و سپس با استفاده از تجزيه و تحليل جدول داده - ستانده و محاسبه شاخص ضرائب فني به شناسايي پيوندهاي قوي ميان فعاليت ها پرداخته شد.
از اين رو امکان تشکيل خوشه از ميان فعاليت هاي خدمات و بازرگاني رسته هتل داري و رستوران داراي بيشترين ميزان تمرکز اشتغال در شهرستان بوشهر بوده است .
وي با استفاده از داده هاي پرسشنامه اي و روندهاي آماري، ارقام و حجم توليد به بررسي ظرفيت صادراتي خوشه صنعتي غذاي سبز اين شهر پرداخته و بدين نتيجه رسيده است که با وجود صادرات بخش کوچکي از محصولات ، نياز است که منابع طبيعي استان بيشتر بکار گرفته شوند و با رعايت استناداردهاي مورد نياز صادرات ، بر تأمين و تقويت زنجيره تأمين محصولات تمرکز بيشتري صورت پذيرد.
بنابراين در پژوهش حاضر از يک رويکرد سه مرحله اي با ترکيبي از سه روش جداگانه کمي محور، يعني شاخص خوشه ، آماره گيتس ارد جي و جدول داده - ستانده جهت تعيين خوشه هاي صنعتي مستعد در استان بوشهر استفاده شده که در ادامه به معرفي هرکدام از آنها پرداخته شده است .