چکیده:
هدف: آیتالله خویی(1278-1371) از فقهای برجسته معاصر شیعه بود. ایشان به عنوان یکی از اصلی ترین قائلان به ولایت مقیده فقیه شناخته میشود. بررسی نظرات ایشان در مخالفت با ولایت مطلقه و اثبات ولایت مقیده میتواند برای شناخت اندیشه و استدلال قائلین به ولایت مقیده مفید باشد. هدف از این پژوهش بررسی و نقد نظر ایشان است.روش شناسی: این پژوهش در تلاش است تا با استفاده از روش فقهی اصولی، پس از بررسی نظر و ادله آیتالله خویی در باب ولایت فقیه، به نقد ادله ایشان بپردازد. روش فقهی به معنای کاربست ادله چهارگانه قرآن، سنت، اجماع و عقل برای کشف یک حکم شرعی و یا سنجش نظر یک فقیه درباره آن حکم است.یافتهها: آیتالله خویی در آثار متعدد با اشاره به اینکه ولایت فقیه (اعم از ولایت مطلقه و ولایت مقید به امور حسبیه) با ادله لفظی قابل اثبات نیست، ولایت مقیده فقیه در امور حسبه را با استناد به اصول عملیه اثبات میکند. این پژوهش نشان میدهد که استدلالهای ایشان مبتنی بر اصول عملیه برای اثبات ولایت مقیده فقیه صحیح و بهجا به نظر میرسد، اما انتقاداتی نیز به استدلالهای ایشان در نقد ولایت مطلقه و منحصر کردن استدلالهای ولایت فقیه به اصول عملیه وارد است.نتیجه گیری: آیت الله خوئی در بیان استدلالهای قائلان به ولایت مطلقه و نقد آنها دچار اشکالاتی شده است، همچنین تعارضات و ناهمخوانیهایی میان استدلالهای ایشان در بخشهای مختلف دیده میشود و میتوان بیان داشت که ادلهی او با نتیجهگیریهایش متناسب نیست.
Purpose of the research :Ayatollah Khoei، As a great and famous jurist is known as one of the main believers in the limited jurisprudent. Examining their views in opposition to absolute guardianship and proving limited guardianship can be useful for understanding the thoughts and arguments of those who believe in limited guardianship.research method: This research tries to criticize Ayatollah Khoei's views on Velayat-e-Faqih using the jurisprudential method, after examining his views and arguments.Research Findings: Ayatollah Khoei has criticized the evidences of absolute guardianship in several works and then pointed out that the guardianship of the jurisprudent (including absolute guardianship and guardianship limited to Hasbiyya affairs) cannot be proved by verbal arguments. Proves practical principles. The results of this study show that his arguments based on practical principles to prove the guardianship of the jurist seem correct and valid, but there are also criticisms of his arguments in criticizing the absolute guardianship and limiting the arguments of the jurist to practical principles.Research result: Ayatollah Khoei has encountered difficulties in expressing the arguments of those who believe in absolute sovereignty and criticizing them. Also, there are conflicts and inconsistencies between his arguments in different sections and it can be said that his arguments do not correspond to his conclusions.
خلاصه ماشینی:
نتيجه گيري: آيت الله خويي در بيان استدلال هاي قائلان به ولايت مطلقه و نقد آنها دچار اشکالاتي شده است ، همچنين تعارضات و ناهمخوانيهايي ميان استدلال هاي ايشان در بخش هاي مختلف ديده ميشود و ميتوان بيان داشت که ادله ي او با نتيجه گيريهايش متناسب نيست .
البته آن چه از کتاب ديگر ايشان ، «التنقيح في شرح العروه الوثقي» استنباط ميشود، اين است که آيت الله خويي ولايت استقلالي فقيه را نيز به شکل محدود و مقيد در امور حسبه ميپذيرد (خويي ، ١٩٩٨: ٣٦٠؛ خويي ، ١٩٩٦: ٤٤)، اما اين پذيرش نيز مستند به ادله نيست ، بلکه بر اساس اصول عمليه است .
آيت الله خويي اين استدلال را براي اثبات ولايت فقيه تام نميداند و معتقد است در روايت عمر بن حنظله تنها به مسئله رفع مرافعات و منازعات ميان شيعيان اشاره شده است و چون سؤال فقط پيرامون رفع منازعه بوده است انتصاب فقيه نيز فقط در اين مورد است (خوئي، ١٩٩٦: .
با اين استدلال روشن ميشود که ثبوت حق تشکيل حکومت براي فقيه مطلقه آن گونه که آيت الله خويي مي گويد از نظر قائلين به ولايت حاصل علم وجداني نبوده بلکه حاصل يک اجماع مرکب بين فقهاي شيعه است (بروجردي، ١٩٩٦: ٧٩).
Mesbah al-Fiqah, Report: Tawhidi, Mohammad Ali, Qom: Institute for the Revival of Imam Khoei.
Al-Taqtih Fi Sharh Arwa Al-Wathqi, Report: Ali Al-Gharwi Najaf: Institute for the Revival of Imam Khoei.
Mahnaj Al-Saleheen, Qom: Institute for the Revival of Imam Khoei.