چکیده:
زمینه و هدف: نقد و بررسی آثار بلاغی، یکی از مهمترین حوزه های مطالعات ادبی محسوب میشود. نسخه خطی شمس اللالی یکی از منابع بلاغت فارسی در قرن دوازدهم هجری است که تاکنون در پرده خمول و گوشه انزوا باقی مانده است. این نسخه منحصربفرددر کتابخانه ملک به شماره 1212 نگهداری میشود. بررسی مباحث بلاغی در این نسخه برای ترسیم چشم اندازی از تاریخ بلاغت و روند تطور آن اهمیت دارد.
روش مطالعه: این پژوهش که به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام شده، ضمن معرفی نسخه خطی شمس اللالی به بررسی متن شناسی آن پرداخته است.
یافته ها: شمس اللالی در شمار متون بلاغی ای محسوب میشود که به نثر مرسل و ساده نوشته شده است. مولف در ساختاری دقیق و منسجم، معانی و بیان را در دو فن با رویکردی قیاسی با آراء و نظرات متاخران و با استفاده از امثال به پیش برده است. بخش اصلی متن که مشتمل بر علم معانی است در هشت باب و بسیار مفصل بیان شده و بخش دوم در فن علم بیان و مشتمل بر تشبیه و مجاز است و استعاره را مجاز به علاقه شباهت میداند نه تصویری مستقل. ازآنجاکه نسخه در آخر افتادگی دارد، درباره نظرات مولف درباب استعاره و کنایه اطلاعی وجود ندارد.
نتیجه گیری: این اثر از متنهای ارزشمند زبان فارسی است که تاکنون ناشناخته بوده است. معرفی آن بسبب جنبه های ادبی و علمی درخور توجه است. تصحیح این اثر به شناخت جنبه های مختلف زبان و ادبیات فارسی در حوزه بلاغت کمک میکند؛ همچنین به کامل شدن شناخت سیر تحول و دگرگونی متون بلاغی یاری میرساند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Criticism of rhetorical works is one of the most important fields of literary studies. The manuscript of Shams al-Lali is one of the sources of Persian rhetoric in the twelfth century AH, which has remained in the veil of isolation. This unique copy is kept in the Malik Library No. 1212. Examining rhetorical issues in this version is important to provide an overview of the history of rhetoric and its evolution.
METHODOLOGY: This research, which was carried out by analytical-descriptive method, while introducing the manuscript of Shams al-Lali, has examined its text ology.
FINDINGS: Shams al-Lali is one of the rhetorical texts written in simple prose. In a precise and coherent structure, the author has advanced the meanings and expressions in two techniques with a deductive approach to the views and opinions of the latter and using proverbs. The main part of the text, which includes the science of semantics, is expressed in eight chapters and is very detailed. As the version falls short, there is no information about the author's views on metaphor and irony.
CONCLUSION: This past work is scientifically one of the valuable texts of Persian language that has been unknown until now. Its introduction is noteworthy due to its literary and scientific aspects. Correction of this work helps to know the different aspects of Persian language and literature in the field of rhetoric; It also helps to complete the understanding of the evolution of rhetorical texts.
خلاصه ماشینی:
متن شناسي و بررسي سبکي شمس اللالي نسخۀ خطي در بلاغت مجتبي سعادت ١، مريم محمودي ١*، مهرداد چترايي 2 ١- گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد دهاقان ، دانشگاه آزاد اسلامي، دهاقان ، ايران .
روش مطالعه : اين پژوهش که به روش تحليلي ـ توصيفي انجام شده ، ضمن معرفي نسخۀ خطي شمس اللالي به بررسي متن شناسي آن پرداخته است .
اين کتاب که هنوز تصحيح نشده و بصورت نسخۀ خطي نگهداري ميشود، نوشتۀ «ابن احمد موسوي ابهري» (زنده در ١٢٠٠ هجري قمري) و در شمار متون بلاغي قرن دواردهم و سيزدهم است که علاوه بر ارزش محتوايي، از باب بيان دقيق بلاغت با ذکر بيش از هزار شاهدمثال قرآني و عربي جايگاه ويژه اي دارد.
سابقۀ پژوهش شمس اللالي با وجود اينکه اثري مهم در حوزة بلاغت و يک کتاب علمي و مفصل در اين زمينه است ، هنوز بصورت نسخۀ خطي باقي مانده و تصحيح نشده است .
موسوي ابهري هم مانند خطيب قزويني بحث حقيقت و مجاز عقلي را در حوزة علم معاني مطرح کرده است : «پس اسناد مطلقاً اعم از اينکه بوده باشد خبري يا انشائي بعضي از او حقيقت عقلي است .
Histry f the Evlutin f Rhetric, translated by Mhammad Reza Trki, Tehran: Samt, p.
Intrducing the authrs Mjtaba Saadat: PhD student, Department f Persian Language and Literature, Dehaghan Branch, Islamic Azad University, Dehaghan, Iran.
cm) Maryam Mahmudi: Assciate Prfessr, Department f Persian Language and Literature, Dehaghan Branch, Islamic Azad University, Dehaghan, Iran.
cm : Respnsible authr ) Mehrdad Chatraei: Assistant Prfessr, Department f Persian Language and Literature, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.