چکیده:
همهگیری ویروس کرونا بزرگترین شوک را بر اقتصاد جهان تحمیل کرده و باعث اجرای سیاستهای کنترلی برای مهار آن از سوی دولتها مانند؛ فاصلهگذاری اجتماعی، تعطیلیهای موقت کسبوکارها، قرنطینه و .. شده که اثرات منفی آنها در مناطق روستایی بهدلایل مختلف بیشتر بوده و به عاملی اثرگذار در تحولات فقر روستایی بدل شده است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل عوامل مؤثر بر تحولات فقر روستایی استان آذربایجانشرقی در دوران شیوع کرونا بوده و از حیث هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی است. بنیان فلسفی پژوهش ترکیبی است که در مرحله بررسی تالار گفتمان (Q) رویکرد کیفی و در مرحله تحلیلعاملی جنبه کمی دارد. جامعه گفتمان شامل؛ 24 نفر از مدیران و کارشناسان (فرمانداری، بهداشت و درمان، ادارات دولتی، بخشداریها، دهیاریها و ...)، خبرگان محلی و متخصصان حوزه فقر و روستا است. برای انتخاب نمونه آماری از روش گلولهبرفی و متواتر نظری استفاده شد. جهت تجزیهوتحلیل دادههای ماتریسهای کیو، از تحلیلعاملی به روش اکتشافی (استنفسون) استفاده گردید. یافتههای تحقیق نشان داد، عوامل مؤثر بر تحولات فقر روستایی در دوران شیوع کرونا در استان آذربایجان شرقی عبارتاند از؛ 1) عدم رعایت محدودیتهای قانونی، کاهش سواد و دسترسی به خدمات ارتباطی؛ 2) تعطیلی کسبوکارها، افزایش هزینهها و فشارهای اقتصادی و روانی؛ 3) کاهش درآمد، سرمایه تولید و مدیریت ناکارآمد؛ 4) مشکلات مالی و کاهش جریانهای فضایی؛ 5) اعتماد اجتماعی و ضعف خدمات بهداشتی-درمانی؛ 6) بازاریابی و دسترسی به خدمات و جادههای ارتباطی؛ 7) مشخص نبودن برنامهها و سیاستهای کلان، کاهش تولید و افزایش ناهنجاری اجتماعی؛ 8) عوامل سیاسی و اعمال محدودیتهای حملونقلی. در این میان، عامل عدم رعایت محدودیتهای قانونی، کاهش سواد و دسترسی به خدمات ارتباطی با مقدار ویژه 13/3 و درصد واریانس 04/13 بیشترین تأثیر را تحولات فقر روستایی در دوران شیوع ویروس کرونا در محدوده مورد مطالعه داشته است.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي تحقيق نشان داد، عوامل مؤثر بر تحولات فقر روستايي در دوران شيوع کرونا در استان آذربايجان شرقي عبارت اند از؛ ١) عدم رعايت محدوديت هاي قانوني، کاهش سواد و دسترسي به خدمات ارتباطي؛ ٢) تعطيلي کسب وکارها، افزايش هزينه ها و فشارهاي اقتصادي و رواني؛ ٣) کاهش درآمد، سرمايه توليد و مديريت ناکارآمد؛ ٤) مشکلات مالي و کاهش جريان هاي فضايي؛ ٥) اعتماد اجتماعي و ضعف خدمات بهداشتي-درماني؛ ٦) بازاريابي و دسترسي به خدمات و جاده هاي ارتباطي؛ ٧) مشخص نبودن برنامه ها و سياست هاي کلان ، کاهش توليد و افزايش ناهنجاري اجتماعي؛ ٨) عوامل سياسي و اعمال محدوديت هاي حمل ونقلي .
در اين ميان ، عامل عدم رعايت محدوديت هاي قانوني، کاهش سواد و دسترسي به خدمات ارتباطي با مقدار ويژه ٣/١٣ و درصد واريانس ١٣/٠٤ بيشترين تأثير را تحولات فقر روستايي در دوران شيوع ويروس کرونا در محدوده مورد مطالعه داشته است .
کارت هاي کيو بارگذاري شده در عامل سوم (رجوع شود به تصویر صفحه) تشکيل آرايه عاملي از گزاره هاي اين نمودار کيو نشان ميدهد، با شيوع ويروس کرونا در دنيا از اوايل سال ٢٠٢٠ و به تبع آن در نواحي روستايي استان آذربايجان شرقي عوامل مختلفي زمينه را براي افزايش ميزان فقر روستايي فراهم کرده است .
در اين ميان ، عامل اول (عدم رعايت محدوديت هاي قانوني، کاهش سطح سواد و دسترسي به خدمات ارتباط ) با مقدار ويژه ٣/١٣ و درصد واريانس ١٣/٠٤ بيشترين تأثير را تحولات فقر روستايي در دوران شيوع ويروس کرونا در محدوده مورد مطالعه داشته است .