چکیده:
یکی از مسائل مهمی که در طول تاریخ شعر و در هر کشوری ذهن شاعران را درگیر خود کرده، مساله وطن است. وطن در ادوار مختلف و در بین اقوام و فرهنگهای گوناگون مفهومی متفاوت دارد و تحتتاثیر مسائل اقتصادی و سیاسی و فرهنگی دچار تغیر شده است. ادبیات فارسی و عربی از گذشته تا امروز پیوندهای عمیقی با هم داشتهاند و در جهت اعتلای این دو ادبیات در حوزهی ادبیات تطبیقی کارهای زیادی انجام گرفته است که سبب پیوند بیشتر دو فرهنگ نیز گشته است. از جمله شاعران عرب که در مورد وطن و وطنپرستی اشعاری را سرودهاند مظفر نواب شاعر عراقیالاصل و میرزاده عشقی از شاعران دورهی مشروطیت است. این مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای صورت گرفته است بر آن است به صورت تطبیقی به بازتاب مسالهی وطن در اشعار این دو شاعر همراه با شواهد شعری آنان بپردازد. نتیجهی این جستار حاکی از آن است که وطن و وطنپرستی به یکی از عناصر اصلی این دو شاعر است و همواره مخاطبان خود را به میهنپرستی و دفاع از آن فرا میخوانند.
One of the important issues that has engulfed the minds of poets throughout the history of poetry and in every
country is the issue of homeland in different periods and among different ethnicities and cultures has a different
meaning and the homeland has changed in different periods under the influence of economic, political and
cultural issues. Persian and Arabic literature from the past to the present have had deep links together and in
order to promote these two literatures in the field of comparative literature, a lot of work has been done that has
caused more link between the two cultures Among the Arab poets who have written poems about patriotism and
patriotism is Muzaffar Nowab, the Iraqi poet al-Asl and Mirzadeh Eshghi, one of the poets of the Constitutional
period. This paper, which has been conducted by descriptive and analytical method based on tabkhaneh studies,
tries to comparatively reflect the question of homeland in the poems of these two poets along with their poetic
evidences. The result of this essay indicates that patriotism is one of the main elements of these two poets and
they always call their audiences to patriotism and defend it.
خلاصه ماشینی:
بررسی تطبیقی نمود وطن از دیدگاه مظفر نواب و میرزاده عشقی صدیقه دانشور دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور تهران جنوب، دبیر رسمی آموزش و پرورش متوسطه دوم، منطقه 12 تهران چکیده یکی از مسائل مهمی که در طول تاریخ شعر و در هر کشوری ذهن شاعران را درگیر خود کرده، مسأله وطن است.
از جمله شاعران عرب که در مورد وطن و وطنپرستی اشعاری را سرودهاند مظفر نواب شاعر عراقیالاصل و میرزاده عشقی از شاعران دورهی مشروطیت است.
» (زنجانی، 1365، 42) «تلقی از وطن به عنوان ولایت، مملکت و میهن بیشتر هنگامی بوده است که گویندگان به مسائل اجتماعی رایج در محیط نظر داشتهاند» (شفیعیکدکنی، 1390، 669) وطن دوستی در طول تاریخ، خونینترین کشمکشهای جمعی انسانها بر سر کشور گشایی و سرزمینهای متصرف شده و حفاظت از آن صورت گرفته است، و دفاع از سرزمین در میان همه اقوام و قبایل و ملتها عملی ارزشمند محسوب میشود، که زندگانی و هویت فردی و جمعی، فرهنگ، دین و ارزشهای اخلاقی هر جامعه به آن وابسته است.
» او در بارهی از جانگذشتگی در راه وطن گفته است؛ شراب مرگ خورم بر سلامتی وطن بجاست که بدین مستی افتخار کنم (میرزاده عشقی، 1357، 380) عشقی در مقدمهی شعر «به نام عشق وطن» در مورد معاهده 1919 بین ایران و انگلستان میگوید: از این مسئله شب و روز در وحشتم و هرگاه راه میروم، فرض میکنم که روی خاکی قدم بر میدارم که تا دیروز مال من بوده و حال از آن دیگری است....
هم در شعر نواب مظفر و هم در شعر میرزاده عشقی مسائل مربوط به وطن تحت تأثیر مسائل سیاسی حاکم بر جامعه خود بوده است.