چکیده:
در ایـران کمبـود مالیاتها و پایین بودن سهم آنها در بودجۀ کشور از مهمترین مشکلاتی است که دولت با آن روبهرو است. همچنین، با توجه به شواهد موجود، حجم این پدیده در کشور رو به گسترش است. بنابراین، ضروری است که شاخص فضای کسب و کار به عنوان یکی از مهمترین عوامل بر جذب مالیاتی به صورت دقیقتری مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس با استفاده از روش PLS، و پانل دیتا در فضای نرم افزارهای XLSTAT و EViews از میان 30 شاخص مؤثر بر فضای کسب و کار مهمترین شاخصهای مؤثر بر جذب مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم در 31 استان کشور تحت بررسی قرار گرفته است. براساس روش PLS از میان 30 شاخص تحت بررسی، 5 شاخص تعدد پرداخت مالیاتها (در سال)، هزینه مبادله دارایی(درصدی از ارزش ملک)، نرخ کلی مالیات و عوارض (درصدی از سود) و هزینه واردات (دلار) بالاترین سهم را بر جذب مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم دارند. بر این اساس، میتوان بیان داشت که 3 مؤلفه نظام پرداخت مالیات، قوانین اجرای قراردادها و تجارت برون مرزی بالاترین تأثیر را بر جذب مالیاتها در استانهای کشور دارند. در ادامه در دو پانل جداگانه تأثیر شاخصهای منتخب بر نرخ رشد جذب مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم در استانهای مختلف کشور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از روش پانل دیتا در حالت مالیاتهای غیرمستقیم (مالیات بر ارزش افزوده) بیانگر این واقعیت است که به ترتیب متغیرهای نرخ کلی مالیات و عوارض (74 صدم)، هزینه واردات (22 صدم)، هزینه مبادله هر دارایی (5/0 صدم)؛ تعدد پرداختمالیات (5 صدم) و زمان پرداخت مالیات (5/0 صدم) بیشترین تأثیر را بر جذب مالیاتهای غیرمستقیم دارند. همچنین در حالت مالیاتهای مستقیم به ترتیب نرخ کلی مالیات و عوارض (30 صدم)، هزینه هر مبادله هر دارایی (11 صدم)؛ تعددپرداخت مالیات (5/1 صدم) و هزینه واردات (1 صدم) بیشترین تأثیر را بر جذب مالیاتهای مستقیم دارند. بر این اساس متغیر به ترتیب نرخ کلی مالیات و عوارض مهمترین عامل مؤثر بر جذب مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم در استانهای کشور میباشد
One of the most important problems facing the government in Iran is insufficient government tax income and low share of this income in the government budget. Furthermore, according to the available evidence, this phenomenon is growing; so investigating effects of business climate indicators as one of the most important factors in the tax system is essential. Accordingly, with using PLS, and panel data in XLSTAT and Eviews software, the most important influential factors on direct and indirect taxes among the 30 business climate indicators are reviewed. Based on PLS method, between 30 reviewed indicators, five indexes of the multiplicity of taxes, assets transaction cost, the overall rate of taxes, import duties and charges have the highest contribution in the collection of direct and indirect taxes. Then, in separated panels, effects of selected indicators on the collection of direct and indirect taxes are estimated in the different provinces. Results of the panel data estimation on indirect taxes reflect the fact that, the variables of overall rate of taxes (74 hundredths), the cost of imports (22 hundredths), transaction costs of assets (0.5 hundredths); multiplicity of taxes (5 hundredths) and time to pay taxes (0.5 hundredths) have larger impacts on the collection of indirect taxes. In the case of direct taxes, the overall rate of taxes and duties (30 hundredths), cost per transaction per asset (11 hundredths); the multiplicity of taxes (1.5 hundredths) and the cost of imports (one hundredth) have greater impacts. According to these results, the overall tax rate and duties are the most important factor influencing on the collection of direct and indirect taxes. Price variables, in other words, affect the collection of direct and indirect taxes in the country more than actual variables, which is because of low size of supply of services and products and a high share of the non-official economy of the national economy.
خلاصه ماشینی:
تأثير شاخص هاي فضاي کسب و کار بر جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم (با رويکرد پانل مؤلفه اي PLS-Panel) حسين ميرشجاعيان حسيني استاديار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران mirshojaeian@ut.
بر اين اساس با استفاده از روش PLS، و پانل ديتا در فضاي نرم افزارهاي XLSTAT و EViews از ميان ٣٠ شاخص مؤثر بر فضاي کسب و کار مهم ترين شاخص هاي مؤثر بر جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم در ٣١ استان کشور تحت بررسي قرار گرفته است .
نتايج حاصل از روش پانل ديتا در حالت ماليات هاي غيرمستقيم (ماليات بر ارزش افزوده ) بيانگر اين واقعيت است که به ترتيب متغيرهاي نرخ کلي ماليات و عوارض (٧٤ صدم )، هزينه واردات (٢٢ صدم )، هزينه مبادله هر دارايي (٠/٥ صدم )؛ تعدد پرداخت ماليات (٥ صدم ) و زمان پرداخت ماليات (٠/٥ صدم ) بيشترين تأثير را بر جذب ماليات هاي غيرمستقيم دارند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به تخمين نتايج زير حاصل شده است : براساس نتايج تخمين مدل از روش پانل ديتا حالت اثرات ثابت ، متغيرهـاي تعـدد پرداخـت هـا (در سال )، هزينه (درصدي از ارزش ملک )، نرخ کلي ماليات و عوارض (درصدي از سود) و هزينه واردات (دلار) تأثير معني دار و مثبتي بر نرخ رشدجذب ماليات هاي مستقيم دارند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) براساس نتايج تخمين مدل از روش پانل ديتا حالت اثرات ثابت ، متغيرهـاي تعـدد پرداخـت هـا (در سال )، هزينه (درصدي از ارزش ملک )، نرخ کلي ماليات و عوارض (درصدي از سود) تأثير معنـي دار و مثبتي بر نرخ رشد جذب ماليات هاي غيرمستقيم دارند.
Economic Growth and Regulatory Reform Policy Research Working Paper 6176.
The Impact of Business Regulatory Reforms on Economic Growth TheWorld Bank.