چکیده:
اولویت سنجی مسائل فضاهای عمومی در شهرها، میباید مبتنی بر نظریات نوین مشارکت مردمی، کارشناسان مرتبط با امور شهری و استفاده از روشهای علمی مناسب و کارآمد باشد. از آنجا که دیدگاه های مختلفی در سطح شهر پیرامون مسائل و اولویتهای شهری وجود دارد و اتخاذ تصمیمات میبایست همگرا و در راستای پوشش همه جانبه اولویتها باشد، بنابراین هدف مقاله ی حاضر، اولویت سنجی راهبردهای توسعه فضاهای عمومی شهر زابل است.
روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانهای و بررسیهای میدانی میباشد. با توجه به ویژگیهای مدل «فرآیند تحلیل شبکه» (ANP) و ویژگی مسائل شهر زابل، دادهها و اطلاعات اولیه طبقه بندی و به تبع آن مدل مفهومی ANP تهیه گردید. مدل ANP مبتنی بر فضاهای عمومی شهر زابل شامل ٦ خوشه (معیار/گروه) و ٢٢ گزینه (نود/زیرگروه) با استفاده از نرمافزار Super Decisions تولید شد. نتایج تحقیق نشان میدهد، بیشترین و بالاترین اولویت جهت توجه به مسائل فضاهای عمومی شهر زابل مربوط به نوده ای "محلات حاشیه شهر که بعد از سال ١٣٨٠" شکل گرفته و توسعه یافتهاند (با امتیاز نرمال شده ٠. ٧٩٥ در خوشه موقعیت مکانی و زمانی)، "دسترسی فیزیکی " با امتیاز نرمال شده ٠. ٤٩٦در خوشه دسترسی به فضای عمومی، گزینه "کوچهها و خیابانها" با امتیاز نرمال شده ٠. ٣٧٧ (با اختلاف بسیار کمی بالاتر از نود بازار مرکزی ٠. ٣٧٥) در خوشه فضاهای عمومی داخلی شهر، "چشم انداز کلی فضای طبیعی شهر" با امتیاز نرمال شده ٠. ٨٣٧ در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی، نود " چشم اندازها و نمادهای ورودیهای شهر" با امتیاز نرمال شده ٠.٦٤٢ در خوشه فضاهای عمومی پیرامون شهر و نود "ایجاد تعلق مکانی فضایی " با امتیاز نرمال شده ٠.٤٨٥ در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی در خوشه های شش گانه دارای رتبه و امتیاز بیش تری نسبت به سایر گزینه ها در هر خوشه بوده است . بر این اساس با مقایسه نتایج خوشه ها و گرهها (نودها) در خوشه مطلوبیت فضای طبیعی "چشم انداز کلی فضای طبیعی شهر"، در خوشه موقعیت مکانی و زمانی " محلات حاشیه شهر که بعد از سال ١٣٨٠" شکل گرفته و توسعه یافته اند و در فضاهای عمومی پیرامون شهر چشم اندازها و نمادهای ورودی های شهر برای تعیین راهبردهای توسعه ی فضاهای عمومی شهر زابل در اولویت قرار گرفتند.
Prioritizing issues of public spaces in cities surveyed, must be based on modern theories of public participation, urban professionals concerned with the scientific method. Because of the different perspectives on the issues and priorities of the city, decisions must be convergent and enjoy a comprehensive coverage in order to be a priority. The purpose of this paper is first surveying Zabol development strategies especially determining public spaces. Descriptive research – analysis, evidence-based studies and surveys library are the methods adopted in this research. The study area includes the physical development before and after 2001 as a hub of Zabol in Sistan region's population which stands out as the first major public issue in the use of resources out of the analysis of interviews and questionnaires, Then according to the features and characteristics of «Analytic Network Process» (ANP) Zabol issues, data classification and consequently the initial conceptual model of ANP was prepared. ANP model consists of six clusters based on common areas of Zabol (criteria / group) and 22 options (node / subgroup) which were generated using the Super Decisions software and the results were analyzed in the software field. The results show the highest preference for the public spaces of Zabol issues related to the node's neighborhoods bordering the city after 2001which "has been formed and developed” (with a score of 0. 795 in normalized cluster location and time). Second, “physical access normalized” with a score of 0. 496 in the cluster: having access to the public sphere, the "alleys and streets" with a score of 0. 377 normalized (with very little difference in the central market of more than ninety 0. 375) in the cluster interior public spaces of the city was located. Thirdly, " The overall vision of the natural environment "with a score of 0. 837 normalized cluster utility in the natural environment, followed by the node's perspectives and input symbols of the city" with a score of 0. 642 normalized in public spaces around the city. Immediately followed by the node clusters "belonging to a space " by a normal rating of 0. 485 in utility cluster of natural space in clusters of six or more points, However, the other options were located out in each cluster. Based on comparing the results of clusters and nodes (nodes) in a clustered environment favorable natural "overall vision of the natural environment" in the area and temporal location "marginal neighborhoods of the city after 2001" has been formed and developed and in public spaces around the city "perspectives landscape and input symbols of the city "for the city of Zabol in priority areas of development strategies were located and explained in this research report
خلاصه ماشینی:
اولویت بندی تعیین راهبردهای توسعه فضای عمومی شهر زابل (مدل فرآیند تحلیل شبکه ) تاریخ دریافت مقاله : ٩٢/٠٥/٢٣ تاریخ پذیرش نهایی مقاله : ٩٣/٠٣/٢٠ اکبر کیانی (دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیای دانشگاه زابل ) فرضعلی سالاری سردری (کارشناسارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل ) مریم حاتمی (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد واحد شهر ری) سمیه تیموری (عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمآباد) چکیده اولویت سنجی مسائل فضاهای عمومی در شهرها، میباید مبتنی بر نظریات نوین مشارکت مردمی، کارشناسان مرتبط با امور شهری و استفاده از روش های علمی مناسب و کارآمد باشد.
نتایج تحقیق نشان میدهد، بیش ترین و بالاترین اولویت جهت توجه به مسائل فضاهای عمومی شهر زابل مربوط به نودهای "محلات حاشیه شهر که بعد از سال ١٣٨٠" شکل گرفته و توسعه یافته اند (با امتیاز نرمال شده ٠.
در تحقیق حاضر ٦ خوشه (گروه) و ٢٢ زیرگروه (نود) (جدول ١) در طراحی مـدل 1 - Criteria 2 - Cluster 3 - Alternatives 4 - Sub-Networks / Subnets / Node ٧٤ (شکل ٣) مورد استفاده و تجزیه و تحلیل قرا گرفت ، رویکرد باز خـودی ANP پـژوهش از چهـار گام اصلی پایه ریزی مدل- ساختن سلسـله مراتـب و سـاختار مسـأله (تعریـف مسـأله )، مـاتریس مقایسه زوجی معیارها و گزینه ها، تشکیل سوپر ماتریس (ابر ماتریس - آزمون) و انتخاب بهتـرین گزینه ها و اولویت در توسعه فضاهای عمومی در شهر زابل میباشد.