چکیده:
امروزه هوای بسیاری از شهرهای ایران بویژه کلانشهرهای با جمعیت بالا، از کیفیت مطلوبی برخوردار نمیباشند که این کیفیت نامطلوب به دلیل وجود منابع متعددآلاینده از قبیل، خودروها، صنایع، وسایل گرمایشی، فعالیتهای ساختمانی و تجاری، طی چند دهه اخیر میباشد و نگرانیهای بسیاری را در پی داشته است. بنابراین پایش آلایندههای هوا و بررسی تغییرات مکانی و فصلی آنها اهمیت ویژهای دارد. هدف از این پژوهش ارزیابى کیفیت هوا و بررسی تغییرات فصلی و مکانی ذرات معلق (PM10 و PM2.5) در شهر تهران میباشد. در این تحقیق از شاخص AQIبرای تعیین کیفیت هوای شهر تهران و معرفی آلاینده مسئول استفاده شده است. به منظور بررسی تغییرات ذرات معلق (PM10 و PM2.5) در مقیاس های فصلی و مکانی دادههای ایستگاههای آلودگیسنجی (18 ایستگاه) شرکت کنترل کیفیت هوا طی 1397 و 98 مورد استفاده قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزارهای matlab و Excel و SPSS، تحلیل و نتایج حاصل از تحلیلهای آماری توزیع آلایندهها در مقیاسهای فصلی و مکانی با نرم افزار Arc Gis با تابع تحلیلی درونیابی فاصله معکوس (IDW) به صورت نقشهها، جداول و نمودارها، تهیه و ترسیم شده است.نتایج نشان داد سال 97 حدود 8/83 درصد در شرایط مطلوب و تنها 2/16 درصد در شرایط نامطلوب قرار دارد. اما در سال 98 حدود 4/76 درصد در شرایط مطلوب و 6/23 درصد در شرایط نامطلوب قرار دارد که علت آن تغییرات میزان بارش و سرعت باد در سال 97 و 98 بوده است. بالاترین غلظت فصلی ذرات معلق (PM10) و (PM2.5) را به ترتیب فصل تابستان و زمستان و کمترین غلظت فصلی هر دو آلایندهمربوط به فصل بهار میباشد. همچنین نتایج حاصل از درونیابی فاصله معکوس (IDW) نشان داد که مناطق غربی، جنوبی، مرکزی شهر تهران بیشتر از سایر مناطق درگیر ذرات معلق (PM10 , PM2.5) میباشند.
Nowadays, the air of most of Iran cities especially high population metropolises hasn’t an optimal quality. This adverse quality is due to various pollutant resources such as automobiles, industries, heating devices, construction, and commercial activities during recent decades and there are more concerns about it. Therefore, monitoring air pollutants and studying their seasonal and spatial variations are specifically important. The present study aimed to evaluate air quality and seasonal and spatial variations of particulate matter (PM2.5 and PM10) in Tehran city. In this research, the AQI index has been used to determine the air quality of Tehran and to introduce the responsible pollutant. To investigate the variations of particulate matter (PM10 and PM2.5) in seasonal and spatial scales, the data of air pollution monitoring stations (18 stations) of Air Quality Control Company used during 2018 and 2019. Data were analyzed using Excel and SPSS software and results of statistical analysis of pollutants distribution in Temporal – spatial scales are provided and they are drawn using Arc GIS software and analytical function of inverse Distance Weighting interpolation (IDW) as maps, tables, and graphs. Based on the results, favorable and unfavorable air quality were respectively observed in 83.8 and 16.2% of days in 2018, as well as 76.4 and 23.6% of days in 2019, which can be related to the changes in rainfall rate and wind speed in the years. The maximum seasonal concentration of particulate matter (PM10 and PM2.5) relates to summer and winter respectively and the minimum seasonal concentration of both pollutants relates to spring. Results of inverse Distance Weighting interpolation (IDW) also showed that the west, south, central regions of Tehran got involved with particulate matter more than other regions.
خلاصه ماشینی:
مطالعات متنوعی در زمینه شاخص کیف ت ی هوا در ایران و سایر کشورها صورت گرفته است ، ازجمله مطالعه دهقانی و همکاران (١٣٩٣) تحت عنوان تعیین ت یفی بهداشتی هوای شهر کاشان بر اساس شاخص کیف ت ی هوا نشان داد که ١٨٧ روز کیف ت ی هوا از حد استاندارد تجاوز کرده و ازن ، ذرات معلق و مونوکسید کربن بیشترین سهم را به عنوان آلاینده مسئول آلودگی هوا در این شهر داشتند.
خورشید دوست و همکاران (١٣٩٦) تغییرات زمانی- مکانی ذرات معلق PM١٠ را در شهر تبریز تحلیل کردند، نتایج نشان داد که در همه 1 Particulate matter ایستگاه ها بیشترین رخداد فراوانی PM١٠ در فصل تابستان (ماه اوت ) بوده و در فصل زمستان در بیشتر ایستگاه ها غلظت این آلاینده به کمترین حد خود رسیده است .
/ / / / / / / / شکل ٥: همبستگی بین ذرات معلق (PM٢٥ , PM١٠) در بازه های زمانی ساعتی، روزانه ، ماهانه و فصلی نتایج و بحث الف - مقایسه درصد روزهای با شرایط مطلوب و نامطلوب ازنظر شاخص AQI در سال ٩٧ و ٩٨ بعد از ارزیابی کیفیت هوا برای سال های ٩٧ و ٩٨، تعداد روزهای شرایط مطلوب (پاک و سالم ) و نامطلوب (ناسالم برای گروه های حساس ، ناسالم ، بسیار ناسالم و خطرناک) نسبت به کل روزهای سال محاسبه گردید و سپس موردمقایسه قرار گرفته شد جدول (٥) و اشکال (٦و٧).
, Li, D(2018)Air Pollution Option Pricing Model Based on AQI, Atmospheric Pollution Research (2018), DOI: 10.