چکیده:
در این مقاله، روابط ایران و عثمانی در نیمه دوم قرن هیجدهم (1193- 1188ق./ 1779- 1774م.) بر اساس منابع عثمانی بررسی شده است. محور اصلی پژوهش، بررسی علل وقوع جنگ های ایران و عثمانی و اشغال بصره در دوره کریم خان زند است. باید اذعان کرد که رویکرد نویسندگان ترک در این پژوهش، همدلی با عثمانی ها در مقابله با کریم خان و دولت زندیه است و کوشیده اند تا تصویری جنگ طلبانه از کریم خان و دولت زندیه به دست دهند و او را مقصر جنگ و درگیری میان دو دولت ایران و عثمانی قلمداد کنند. حال آنکه بر پایه منابع عثمانی و ایرانی دوره زندیه، اقدامات دولت عثمانی و کارگزاران آنان در عراق، زمینه های اصلی مخاصمات دو دولت را فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
در واقع ، محمد پاشااز سوي کريم خان زند و برادران کوچک او محمود پاشا واحمد پاشا نيز از سوي عمرپاشا والي بغداد حمايت مي شدند،زيرا در ميان خاندان بابان ، دو سوي درگير، براي تصاحب حکمراني اين امارت ،يکي به طرف دولت عثماني و ديگري به سوي ايران تمايل مي يافت ( Cavdet ١٩٩٤٢٩٦,aAhmetPas).
محاصرة بصره کريم خان به بهانۀآزردگي از عمر پاشا والي بغداد، بي آنکه ماهيت شکايت خود را به حکومت عثماني اطلاع دهد(٩٠,mayun Defteri,IXNaime-Hu)، از سه جبهه که براي دولت عثماني اهميت خاص داشت ، رو به سوي عراق کرد: از يک ١.
براي اطلاعات بيشتر در بارة تجارت حج ،نک : ١٩٧-١٩٩١١٩١,Fariba Zarinebaf-Shahr 1 طرف برادرش صادق خان را با سپاهي بالغ بر بيست هزار نفر به محاصرة بصره فرستاد واز سوي ديگر، با اعزام سفيري عبدالله نام به پايتخت عثماني هدف از اعزام سپاه به سمت بصره را جنگ با امام مسقط ٢ اعلام کرد و در واقع او در پي فريب دولت عثماني بود(liUzun١٩٨٢٤٦٠arsc ;٤٢٧.
براي مثال ؛ والي کرکوک سليمان پاشا در گزارش خود به دولت عثماني ، سبب حملۀ کريم خان زند به حدود بغداد راظلم وستم عمر پاشا به زائران ايراني و مصادرة اموال تاجران ايراني دانسته است ، که در بغداد بر اثر شيوع طاعون جان خود را از دست داده بودند و همچنين دريافت رشوه از پاشاهاي خاندان بابان براي اعطاي حکم فرمانروايي (١٩٩٢١٧٠:Mustafa Nuri Pasa).