چکیده:
بسی از فرهنگنویسان، شارحان و مصححان شاهنامه واژههای «جُناغ» و «جُنا» را یک واژه تلقی کرده و از آنها بهجای یکدیگر استفاده کردهاند. حال آنکه توجه بر بافت موقعیتی، نشانههای درونمتنی و نگاهی جامع بر ابیاتی که این دو واژه در آن آمده، مشخص میسازد که در شاهنامۀ فردوسی این دو واژه، یک واژه نیستند بلکه دو واژۀ مختلف با دو معنای متفاوتند. هدف اصلی این پژوهش اگرچه تصحیح ابیاتی از تصحیح علمی-انتقادی شاهنامۀ جلال خالقیمطلق است، اما نویسندگان با اشاره به دیگر تصحیحهای شاهنامه درصددند تا اغلاط راه یافته به این تصحیحها را نیز نمایان و رفع سازند. از رهرو این پژوهش این نتیجه حاصل شد که واژۀ «جناغ» و «جنا» به ترتیب قابلیت همنشینی با واژههای «پلنگ» و «خدنگ» را دارند و عدم دقت بر معنای متفاوت این دو واژه، ظرفیت همنشینی آنها و نیز پرهیز از تکیه کردن بر نسخۀ فلورانس، باعث شده که خالقیمطلق در تصحیح دو بیت از ابیاتی که این دو واژه در آن آمده، به طریق صواب نرود که در این پژوهش علاوه بر تصحیح آن دو بیت، به مشکلات راه یافته در دیگر تصحیحهای شاهنامه نیز اشاره شد. همچنین به فراخور بحث، بیتی از برزونامه شمسالدین محمّد کوسج نیز تصحیح شد.
Many lexicographers, commentators and correctors of Shahnameh have considered the words "Junagh" and "Junna" as one word and have used them instead of each other; However, paying attention to the contextual context, in-text cues, and a comprehensive look at the verses in which these two words appear, indicate that in Shahnameh these two words are not one word but are two words with two different meanings. Although the main purpose of this study is to correct verses from the scientific-critical correction of Jalal Khaleghi Motlagh, the authors, referring to other corrections of Shahnameh such as: Moscow, Jules Moll, ancient letter and Azizullah Jovini Shahnameh, tried to show and eliminate the errors in these corrections. Through this study, it was concluded that the words "Jenagh" and "Jana" have the ability to associate with the words "Leopard (Palang)" and "Choob e Khadang", respectively, and not paying attention to the different meanings of these two words, their companion capacity and avoiding relying on the Florence version, Khaleghi Motlagh did not follow the right path in correcting two verses in which these two words appear. In this research, in addition to correcting those two verses, the problems found in other corrections of Shahnameh were also pointed out. Also, in line with the discussion, a verse of Barzunameh of Shamsuddin Mohammad Kosaj was corrected.
خلاصه ماشینی:
نگارندگان این مقاله، که بهروش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است، با درنظرداشتن معنای متفاوت این دو واژه، دقت به قدرت و ظرفیت ترکیب و همنشینی آنها، و توجه به ضبط نسخۀ اقدم شاهنامه، یعنی دستنویس فلورانس، که جلال خالقی مطلق در تصحیحِ ابیاتی آن را اساس قرار نداده و کنار گذاشته است، تمامی ابیاتی را که واژههای «جُناغ» و «جُنا» در آنها آمده بررسی کردهاند و نخست، به درستی یا نادرستی تصحیح شاهنامۀ خالقی مطلق پرداختهاند.
لذا، با این مقدمات میتوان گفت که «جُنا» تنها ظرفیت همنشینشدن با «خدنگ» را دارد و «جُناغ» نیز فقط با «پلنگ» میتواند ترکیب شود و خالقی مطلق گرچه ابیات 4، 5، و 6 را بهدرستی تصحیح کرده، در تصحیح دو بیت زیر از شاهنامه به طریق صواب نرفته است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (خالقی مطلق 1366: ج 3، 385).
پس شکی در درستی واژۀ «پلنگ» نیست و با درنظرداشتن قابلیت ترکیب واژۀ «پلنگ» با واژۀ «جُناغ» نه «جُنا» و اینکه خالقی مطلق بدون توجه به اقدم نسخِ خود و با ملاکقراردادن نسخۀ غیراصلی «ل3» آن را برگزیده و در متن وارد کرده است، این بیت را نیز باید بهصورت «جُناغِ پلنگ» تصحیح کرد؛ یعنی بیت: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بایستی بهصورت زیر آورده شود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در تصحیحهای مسکو، میرجلالالدین کزازی، و عزیزالله جوینی نیز بهدرستی ترکیب «جناغ پلنگ» انتخاب شده و تنها در تصحیح ژول مول است که ترکیب نادرست «جُناح پلنگ» برگزیده شده است.