چکیده:
آواها و ترانههای کار، یکی از جلوهها و عناصر فرهنگ عامه بهشمار میروند. بررسی و مطالعه
در زمینۀ این عناصر هویتی و فرهنگی در جامعۀ ایرانی بهمنظور بازشناسی میراث فرهنگی و
تاریخی که در بستر اقتصادی و زندگی روزمرة مردمان ایرانزمین شکل گرفته بهمنزلۀ
یکی از موضوعات بکر و بااهمیت در حوزة مردمشناسی ضرورتی اجتنابناپذیر است. از این
رو، بازارهای گیلان یکی از بازارهای مهم و بااهمیت بهشمار میآیند، زیرا کاسبان بازار با آواها
و ترانههای کار شور خاصی به فضای بازار میبخشند. در این مطالعه تلاش شد تا با حضور در
میادین و بازارهای سنتی در رشت و ثبت و ضبط و تحلیل محتوای آواهای کار بازاریان،
ترانههای کار کاسبان از جنبههای زبانی و واژگانی، زیباییشناسانه و ادبی و جنبههای محتوایی
و مضمونی بررسی شود. زبان محلی، بیان ساده و عامه، استفاده از ریتم و قافیه، زبان طنز،
جملههای ندا، توصیف کیفیت، تازگی، ارزانی و مضامین مذهبی و اجتماعی ازجمله مهمترین
ویژگیهای عمومی، زبانی، زیباییشناسانه و محتوایی ترانهها و آواهای کار در بازارهای رشت
بهشمار میرود. کاسبان بازار بهمثابۀ کنشگری اقتصادی با خواندن این ترانهها، ضمن تبلیغ
کالای خود نقش مهمی در بازتولید هویت و فرهنگ محلی و ملی دارند.
The sounds and songs during work are one of the manifestations and elements of popular culture. So far as anthropology is concerned, studying these identity and cultural elements in the Iranian society for the sake of recognizing the cultural and historical heritage - which have been formed in the economic context and daily life of the Iranian people - is significant. Therefore, Guilan bazaars are important in this regard, because the merchants of the bazaar give a special passion to the market space with the sounds and songs of their work. In this study, the traditional squares and markets in Rasht were visited and the voices of the bazaars were recorded so that the songs of the businessmen from the linguistic and lexical, aesthetic and literary aspects could be analyzed and the content and thematic aspects would be extracted. Local language, simple and popular expression, the use of rhythm and rhyme, humorous language, Neda sentences, description of quality, novelty, cheapness, and religious and social themes are among the most important general, linguistic, aesthetic and thematic features of songs and sounds in the markets. The bazaar merchants, as economic activists, play an important role in reproducing local and national identity and culture by singing these songs while promoting their goods
خلاصه ماشینی:
زبان محلي، بيان ساده و عامه ، استفاده از ريتم و قافيه ، زبان طنز، جمله هاي ندا، توصيف کيفيت ، تازگي، ارزاني و مضامين مذهبي و اجتماعي ازجمله مهم ترين ويژگيهاي عمومي، زباني، زيباييشناسانه و محتوايي ترانه ها و آواهاي کار در بازارهاي رشت به شمار ميرود.
اين ترانه ها به مثابۀ يکي از جلوه هاي موسيقايي و ادبي فرهنگ و يکي از عناصر هويتي به ويژه هويت هاي قومي و محلي و در يک کلام به مثابۀ بخشي از ميراث فرهنگي جامعۀ ايراني ميتواند در مرکز توجه پژوهشگران حوزة مردم شناسي، زبان شناسي، انسان شناسي موسيقي، جامعه شناسي و انسان شناسي ادبيات و ديگر حوزه هاي مرتبط قرار گيرد.
لذا، از آنجا که موضوع تحقيق ، بررسي و مطالعۀ بخشي از فرهنگ عامۀ جامعۀ ايراني و به طور خاص گيلان و آواها و ترانه هاي کار کاسبان محلي است تلاش شد تا با مراجعه به ٩ بازار شهرستان رشت در ابتدا زمينۀ ثبت و ضبط و جمع آوري اين آواها و ترانه هاي کار فراهم شود.
بيان ساده و عامه آواهاي مربوط به کار ــ که با اهداف خاصي چون تشويق به انجام کار بيشتر، توصيف نوع کار، ايجاد محيطي فرح بخش در کار، تشويق خريدار به خريد محصول و توصيف آلام و دردهاي کارورزان خوانده ميشوند ــ بخشي از ادبيات عامه محسوب ميشوند و در مناطق مختلف ايران روايت هاي متنوعي از آن ها وجود دارد که با وجود تأثيرپذيري از جغرافيا و فرهنگ اقوام مختلف ، گاه داراي مضامين نسبتا يکساني هستند (آنيزاده ، ١٣٩١)، اما مجموعۀ اين ويژگيها در قالب بياني ساده و عامه در ترانه هاي کاسبان انعکاس مييابد.