چکیده:
با توجه به وابستگی ایران به درآمدهای نفتی، همواره از تحریم نفتی به عنوان ابزاری برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده شده است. در این شرایط، اتخاذ دیپلماسی نفتی مناسب، لازمه دفاع در برابر این سلاح اقتصادی و کاهش اثرات تحریمهای نفتی است؛ لذا در این پژوهش سعی میشود تا ملزومات دیپلماسی نفتی مناسب ایران شناسایی و رتبه بندی گردد. برای انجام این مهم، راهکارهای پیش روی دیپلماسی نفتی ایران با استفاده از بررسی ادبیات موضوع، ماتریس SWOT و تجربهی ایران و کشورهای منتخب شناسایی و سپس با استفاده از نظر خبرگان و تحلیل سلسله مراتبی فازی رتبه بندی شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، سه راهکار «تمرکز بر روی صادرات فرآوردههای نفتی و محصولات پتروشیمی»، «جذاب سازی قراردادهای نفتی» و «به کار بستن پیمانهای پولی و حذف دلار از مبادلات»، به ترتیب به عنوان برترین گزینههای کاهش فشارهای ناشی از تحریم نفتی کشور شناسایی شدهاند.
Given Iran's dependence on oil revenues, oil sanctions have always been used as an effective tool for exerting pressure on the Islamic Republic of Iran. Amidst such these circumstances, it is necessary to adapt appropriate means in terms of oil diplomacy to counteract this economic pressure and thus reduce the effects of oil sanctions. In line with this objective, this study attempts to identify and prioritize the requirements for adopting a suitable oil diplomacy for Iran. To achieve this purpose, this paper first presents a review of the current literature on the subject and uses the SWOT matrix to characterize the experience of Iran and selected countries, and subsequently, ranks the possible strategies for Iran by drawing on expert opinions and utilizing the FAHP method. Based on the results of this study, the three optimal strategies are, "Focusing on the export of petrochemical and petroleum products", "Making oil contracts attractive" and "Implementation of monetary agreements and removal of the US dollar from foreign exchange reserves", respectively. These strategies are believed to be the most effective options for reducing the pressures caused by oil sanctions.
خلاصه ماشینی:
براي انجام اين مهم ، راهکارهاي پيش روي ديپلماسي نفتي ايران با استفاده از بررسي ادبيات موضوع ، ماتريس SWOT و تجربه ي ايران و کشورهاي منتخب شناسايي و سپس با استفاده از نظر خبرگان و تحليل سلسله مراتبي فازي رتبه بندي شده است .
ارتقاي ظرفيت توليد نفت و کنترل قيمت آن در بازارهاي بين المللي از مهم ترين اهداف کشور است ، اما سياست هاي دولت آمريکا بعد از خروج از برجام ، تشديد تحريم ها و روابط خصمانه کشورهاي عرب حوزه خليج فارس ، هدايت ديپلماسي نفتي ايران براي پيگيري اهداف توسعه ظرفيت توليد و استمرار صادرات و فروش نفت را با چالش هاي جدي مواجه کرده است .
استخراج استراتژي هاي کاهش تأثير تحريم هاي نفتي با استفاده از تکنيک SWOT در اين بخش ، نخست با استفاده از اطلاعات حاصل از بررسي منابع متعددي از قبيل مقالات ، پژوهش نامه ها، مجلات ، گزارشات ، بانک هاي اطلاعاتي ، نشريه ها، مطبوعات ، اسناد تحقيقات گذشته و مصاحبه کارشناسان مربوطه ، عوامل داخلي و خارجي تأثيرگذار بر ديپلماسي نفتي ايران مطابق جدول شماره (٣) شناسايي گرديده است ؛ سپس استراتژيهاي چهارگانه ي تهاجمي، محافظه کارانه ، رقابتي و تدافعي با کمک ماحصل ماتريس سوآت و تجربه ي ايران و کشورهايي از قبيل ليبي، عراق ، سوريه ، روسيه و ونزوئلا، مطابق جدول شماره (٤) استخراج و نهايتا تشريح شده اند.