چکیده:
قواعد کلی حریم مثل مفهوم، عناصر، ماهیت حریم و تفاوت آن با حق حریم خصوصیات حق حریم یا حق ارتفاق، انتفاع و مالکیت را بررسی نمودیم در پژوهش به انواع حریم و آثار و احکام راجع به هریک خواهیم پرداخت. در قوانین فعلی با انواعی از حریم مواجه می شویم که سابقه ای در فقه ندارند و در نتیجه توسعه علوم و فنون بوجود آمده اند که با قواعد و اصول سنتی حریم در فقه و قانون مدنی منطبق نیستند. در این مقاله انواع حریم با سابقه فقهی و انواع حریم مستحدثه را جداگانه مورد بررسی قرار خواهیم داد، حریم منابع آب (حریم قنات) حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق و در انتها حریم آثار و بناهای تاریخی را مورد مطالعه قرار خواهیم داد.
خلاصه ماشینی:
در خصوص اینکه حریم قنات آیا فقط شامل مادر چاه میشود یا سایر چاهها را نیز در بر میگیرد؛ عده ای از حقوق دانان معتقدند که حریم قنات مخصوص مادر چاه است و دیگری حق ندارد در فاصله ۵۰۰ یا ۲۵۰ گز حسب مورد، مادر چاه دیگری حفر نماید، و رعایت این مسافت در دیگر حلقه چاهها لازم نیست مگر در صورت وجود ضرر، که آن هم از باب احتراز از ضرر است نه رعایت حریم برخی دیگر از نویسندگان نیز مقادیر ماده ۱۳۸ قانون مدنی را فقط مخصوص مادر چاه میدانند ولی برخلاف نویسندگان قبلی مجاری خشکه کار قنات و سایر حلقه چاهها را دارای حریم میدانند و به نظر ایشان مقدار آن به قدری است که برای دفع ضرر از آن کافی باشد.
نکته دیگر اینکه تبصره ماده ۱۷ قانون توزیع عادلانه آب و نظریات شماره ۷/۱۰۳۸۳ مورخ ۷۹/۱۰/۲۱ و ۷۸۰۵۸ مورخ ۸۲/۱۰/۹ اداره کل حقوقی نیز تشخیص حریم چاه و قنات را که امری تخصصی و فنی است صرفا بر عهده کارشناسان وزارت نیرو دانسته به سایر کارشناسان، ولی بعضی از محاکم به این امر توجه نداشته و برای تعیین میزان حریم از سایر کارشناسان رسمی دادگستری استفاده مینمایند که امری خلاف قانون است.
در تاریخ ۶۵/۱۱/۲۲ رن دادگاه منفق با مشاور به خلاصه این استدلال که حسب مندرجات پرونده سازمان آب منطفهای تهران کارشناسان سازمان حفر چاه بدون پروانه توسط خواهان را به سبب اینکه در حریم آبده قنات تکمان قرار دارد علاوه بر ایجاد نکث و انت آب زیرزمینی منعلقه باعث ورود زیان به آب قنات مذکور نیز دانسته و خواهان اعتراض موجهی به نظریه کمببون تبصره ماده 3 قانون توزیع عادلانه آب نموده نظر خود را بر ابطال اعتراض ابراز نموده است.