چکیده:
این تحقیق از نظر هدف از پژوهشهای کاربردی و از نظر روش، کیفی است و در آن برای طراحی مدل، تکنیک دلفی بهکار رفته است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل همۀ اساتید گروههای علوم تربیتی و مدیریت و مدیران ارشد ستادی مؤسسات آموزش عالی و همچنین مدیران و معاونان آموزش و پرورش نواحی هفتگانه مشهد در سال تحصیلی 97-1396 بوده اند. بعد از طراحی مدل مفهومی اولیه براساس مبانی نظری و پیشینه تحقیق حاضر و تحلیل کیفی، ابعاد و مؤلفههای مدل برای 20 نفر از خبرگان ارسال شده و روایی هر کدام از سؤالات در سه مرحلۀ متفاوت دلفی مورد سنجش و پایش قرار گرفته است. همچنین پس از اعمال برخی از پیشنهادات و اصلاحات مورد نیاز در پرسشنامه تحقیق بر اساس یافتههای حاصله، پرسشنامه نهایی تهیه و تنظیم شد. بنابراین روایی ابزار تحقیق با توجه به نظرات خبرگان به صورت روایی صوری مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. همچنین از تحلیل عاملی استفاده شده است. با بهرهگیری از دادههای حاصل از پیشآزمون در یک نمونه 25 نفری از اعضای نمونه مورد بررسی، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و این ضریب بزرگتر از 0/8 بود که نشاندهندۀ قابلیت اعتماد بالای ابزار تحقیق است. بر اساس یافتههای این تحقیق، مدل شایستگی دارای چهار بعد فردی، ارتباطی، سازمانی و حرفهای و 32 مؤلفه بوده است. همچنین مدل جانشینپروری در چهار مرحله تعیین خطمشی، ارزیابی داوطلب، پرورش داوطلب و ارزیابی اثربخشی و شامل 9 مؤلفه بوده است.
Objective-wise, this research falls into the applied category, while a qualitative method has been used, and the model has been designed based on the Delphi method. The statistical population consisted of all educational and administration sciences professors, senior executives of higher education institutes, and deputy directors of the seven school districts in the city of Mashhad during the school year of 2017-2018. Having designed the initial conceptual model based on theoretical background and qualitative analysis, we sent the dimensions and components of the model to 20 well-informed individuals, and the validity of each question was assessed and surveyed in three different stages of the Delphi method. Moreover, after some recommended modifications were made in the questionnaire for this study based on the findings, the final draft of the questionnaire was prepared. Therefore, face validity has been the basis for the assessment of the validity of the research tool, for points of view of well-informed individuals have been used. Factor analysis has also been used. Using the data obtained from the pre-test for a sample consisting of 25 individuals, the Cronbach's alpha was calculated to be greater than 0.8, which indicates the high reliability of the research tool used. Based on the findings of this research, the competence model consists of four dimensions -- individual, communicative, organizational and professional -- and 32 components. Furthermore, the succession method consisted of four stages -- determining policies, assessing candidates, training candidates and evaluating their effectiveness -- and 9 components.
خلاصه ماشینی:
طراحي مدل کيفي شايستگي مديران آموزشي با رويکرد جانشين پروري در نواحي هفتگانه آموزش و پرورش مشهد* منصوره بختياري فايندري ١ دکتر محمود قرباني ٢ دکتر احمد زنده دل ٣ دکتر احمد اکبري ٤ اين تحقيق از نظر هدف از پژوهشهاي کاربردي و از نظر روش ، کيفي است و در آن براي طراحي مدل ، تکنيک دلفي به کار رفته است .
پس ازآن بوياتزيس ٤ (١٩٨٢) در تحقيقي تحت عنوان «مدير شايسته مدلي براي عملکرد مؤثر» کاربرد مفهوم شايســتگي را در حوزه مديريت منابع انساني گســترش داده و شايستگي را به منزلۀ ترکيبي از انگيــزش ، صفات ، مهارتها، نقش اجتماعي ، تصور فــرد از خود يا پيکره دانش مرتبط با کار تعريف کرده است (بوياتزيس ، ٢٠٠٨؛ به نقل از باباشاهي ، يزداني ، طهماسبي و رجب پور، ١٣٩٦).
در ساختار سلسله مراتبي پژوهش عصاري و همکاران (١٣٩٧) با عنوان «مدل سازي تصميم گيري چندشاخصه فازي براي انتخاب مديران مدارس بر اســاس معيارهاي شايســتگي مديريتي در آموزش و پرورش اصفهان » معيارهاي شايستگي شامل معيارهاي اصلي ، فردي ، شغلي و سازماني و همچنين ١٢ معيار فرعي و ٧٤ زيرمعيار تعيين شده اســت .
¢ يافته هاي پژوهش در مرحله اول طرح دلفي ، پژوهشگر پرسشنامه اي شامل ابعاد، مؤلفه ها و شاخصهاي پيشنهادشده براي ســنجش مدل شايستگي مديران با رويکرد جانشــين پروري آموزش و پرورش نواحي هفتگانه مشــهد، در اختيــار گروه خبرگان قرار داد تا نظر خود را پيرامــون اهميت حضور ابعاد و مؤلفه ها و شــاخصهاي مذکور در مدل ارائه دهند.
بنابر اهميت شايستگي مديران در نظام آموزش و پرورش ، در اين پژوهش به طراحي مدل پرداخته شــده و ابعاد و مؤلفه هاي آن شناسايي شده است .