چکیده:
اشتراکگذاری دادههای پژوهشی در برخی از حوزههای علمی دنیا مورد توجه قرار گرفته است. اما بررسیها نشان میدهد که در حوزه پزشکی در ایران این موضوع چندان مورد اقبال واقع نشده است. از همین رو، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی عواملی است که در اشتراکگذاری دادههای پژوهشی نقش دارند. این پژوهش با استفاده از تکنیک دیمتل به دنبال شناسایی مهمترین مولفههای موثر بر اشتراکگذاری دادههای پژوهشی انجام شد. جامعه آماری شامل 14 نفر از پژوهشگران حوزه پزشکی بودند که تجربه اشتراکگذاری دادههای پژوهشی را داشتند. نتایج حاصل از تکنیک دیمتل نشان داد که متغیرهای آموزش، بودجه، نگرش و الزام سازمانی دارای بیشترین اثرگذاری در بین سایر متغیرها بوده است و متغیر علّی و خالص اثرگذار در نظر گرفته شدند. علاوه بر این، متغیر بودجه و حمایت سازمانی بیشترین اثر را بر متغیرهای نویسندگی، ساختار اشتراکگذاری دادههای پژوهشی، نگرش، مالکیت دادهها و اعتماد پژوهشگران داشته است. متغیرهایی مانند همنویسندگی؛ اعتماد بین پژوهشگران و نظام پژوهشی، مسائل حقوقی، مالکیت و چگونگی دسترسی به دادهها نه اثرگذار قوی و نه اثرپذیر قوی هستند اما در اشتراکگذاری دادهها نقش مهمی دارند و نمیتوان نسبت به آنها بی توجه بود. شناسایی عوامل موثر بر اشتراکگذاری دادههای پژوهشی میتواند به بهبود و تقویت اشتراکگذاری دادهها منجر شده و پیامد آن انجام پژوهشهای دادهمحور تسریع شده و جامعه علمی از مزایای آن استفاده خواهد کرد.
Data sharing is considered as a hot topic and a norm in many scientific fields. But it seems that, it was neglected in Iranian Medical fields. This research aiming to identify relevant factors in data sharing. With using semi-structured interview, survey and DEMATEL techniques, the present study identified the influencing factors affecting data sharing. The sample population consisted of 14 experienced Iranian medical researchers in data sharing. The results showed that, education, budgeting, attitudes, and institutional requirements were the most influential factors among others and were pure casual factors. In view of Iranian medical researchers, budgeting and organizational supports had the highest effect on authorship, structures, attitudes, ownership and their trust. Co-authorship, trust among the researchers and research system, legal issues like ownership, and the conditions of data access were not strong casual nor strong effect variables in this research, but had important role in data sharing and should be more considered. Identifying factors influencing data sharing enhance and strengthen data sharing and facilitate movement towards data-driven researches, and scientific communities could apply the advantages of data sharing.