چکیده:
واژه بینات از واژگان کلیدی قرآن کریم به شمار میآید که با در نظر گرفتن سایر مشتقات آن 71 بار در قرآن کریم تکرار شده است. کاربرد کلیدی این واژه در قرآن اقتضا میکند معنا و مدلول آن در این آیات مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که بینات در سیاقهای مختلفی به کار رفته است، هدف از این پژوهش کشف مصادیق مختلف این واژه با توجه به کاربرد قرآنی آن است. بدین منظور مقاله حاضر به روش توصیفی- تطبیقی پس از بررسی معنای بینات با استفاده از معاجم مختلف، آیاتی که دربردارندة این واژه هستند، استخراج شده، سپس با مطالعه تطبیقی تفاسیر مختلف، مصادیق بینات مورد بررسی قرار خواهند گرفت. این پژوهش نشان میدهد بینات که در لغت به معنای دلایل روشن و روشنکننده است و در قرآن کریم گاه در مصادیق مادی و گاه معنوی به کار رفته است. از مصادیق مادی بینات میتوان به معجزات پیامبران و آثار باقیمانده از گذشته اشاره کرد. مصادیق معنوی بینات نیز شامل کتب آسمانی به خصوص قرآن، علم و بصیرت الهی و استدلال و برهانهای عقلی میشوند.
خلاصه ماشینی:
بيشتر تفاسير با اين استدلال که واژٔە «رسول »، بدل از «البينۀ» است ، پيامبر را مصداق خاص «بينۀ» دانسته اند (بلخي، ١٤٢٣ق : ٧٧٩/٧؛ طوسي، بيتا: ٣٨٨/١٠؛ طبرسي، ١٣٧٧: ٧٩٥/١٠؛ ابوالفتوح رازي، ١٤٠٨: ٣٦١/٢٠؛ طباطبايي، ١٤١٧: ٣٣٦/٢٠؛ شبر، ١٤١٢،: ٥٦٣/١؛ گنابادي، ١٤٠٨،: ٢٦٩/٤؛ سمرقندي، بيتا: ٦٠٣/٣؛ فخر الدين رازي، ١٤٢٠: ٢٣٩/٣٢؛ بيضاوي، ١٤١٨: ٣٢٨/٥؛ سيوطي، ١٤١٦: ٦٢١/٢).
در نهايت ، خداوند در سورٔە بقره ، خطاب به پيامبر، با به کار بردن واژٔە عربي «کَم » بر زياد بودن آيات بيناتي که به قوم بني اسرائيل داده شده ، تأکيد ميکند و اين آيات را نوعي نعمت از سوي خدا ميداند و ميفرمايد: «سَلَْ بنيِِ إسْرَاءِيلَ کَمْ ءَاَتْيَناهُم مِّنْ ءَاَيۀَِ بِّيَنۀٍ وَ مَنُ يَبدِّلِْ نعْمَۀَ اللَّهِِ منَ بعْدِ مَا جَاءَْتهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ اْلعِقَاب ِ؛ از فرزندان اسرائيل بپرس : چه بسيار نشانه هاي روشني به آنان داديم و هر کس نعمت خدا را- پس از آنکه براي او آمد- [به کفران ] بدل کند، خدا سخت کيفر است .
اکثر تفاسير، بينۀ صالح را معجزٔە وي (طبرسي، ١٣٧٧: ٦٨٠/٤؛ فيض کاشاني، ١٤١٨: ٣٨١/١؛ شبر، ١٤١٢: ١٧٧/١؛ آلوسي، ١٤١٥: ٤٠١/٤؛ ابوالفتوح رازي، ١٤٠٨: ٢٦٧/٨؛ مکارم شيرازي، ١٣٧٤: ٢٣٦/٦؛ زمخشري، ١٤٠٧: ١٢٠/٢؛ بيضاوي، ١٤١٨: ٢٠/٣؛ سيوطي، ١٤١٦: ١٦٢/١) که همان ناقۀ الله (طباطبايي، ١٤١٧: ١٨١/٨؛ اندلسي، ١٤٢٠: ٩١/٥؛ بلخي، ١٤٢٣: ٤٦/٢؛ سمرقندي، بيتا: ٥٢٩/١) است ، دانسته اند.
علم و بصيرت الهي تفاسير زيادي مصداق بينه را در آيه «ِإنيّ عَليَ َ بِّيَنۀٍ مِّن رَّبيّ وَ کَذَّْبتُمِ به ؛ من دليل روشني از پروردگارم دارم و شما آن را تکذيب کرده ايد» (انعام : ٥٧) و آيات مشابه بصيرت الهي دانسته اند (طوسي، بيتا: ١٥٣/٤؛ طبرسي، ١٣٧٥: ٤٧٩/٤؛ زمخشري، ١٤٠٧: ٣٠/٢؛ ابن کثير، ١٤١٩: ٢٥٣/٣؛ سيوطي، ١٤١٦: ١٤/٣).