چکیده:
آموزۀ «عصمت» هیچگاه تازگی خود را از دست نداده است. در این میان، یکی از حوزههای مسئله عصمت، حوزۀ «عصمت از گناه» است. درباره حقیقت «عصمت از گناه» دیدگاههای متنوعی ارائه شده است. اگرچه غالب متکلمان شیعه بر موهبتی بودن مقوله عصمت پیامبران و امامان تاکید کردهاند، اما به چگونگی هبۀ این موهبت از سوی خداوند کمتر توجه شده است. آیا خداوند متعال یکبار این موهبت را به پیامبر و امام میدهد و او خود از این موهبت بهره برده، خود را از گناه مصون میدارد؟ یا آنکه خداوند متعال دمادم این موهبت را ارزانی میدارد؟ این نوشتار در پی بررسی چگونگی هبۀ عصمت از سوی خداوند بر مبنای آیات و روایات است. آیات و روایات مرتبط با این موضوع نشان میدهد خداوند متعال همواره پیامبران و امامان را زیر چتر حمایت خویش نگه داشته و چنین نیست که یکبار عصمت را به ایشان هبه کند و آنها از آن پس بتوانند خودشان از گناه بپرهیزند.
The doctrine of "infallibility" has never lost its freshness. One of the discussions in this regard is the "infallibility from sins". There are various views about the reality of "infallibility from sins". Although the majority of Shia theologians have emphasized that the category of infallibility of Prophets and Imams is a gift, they have paid less attention to how God granted this gift. Does the Almighty God give this gift to the Prophet and Imam once, and he takes advantage of this gift and protects himself from sin? Or the Almighty God grants this gift every moment? This article investigates how God granted infallibility [to the Prophets and Imams] based on Qur‟anic verses and narrations. According to Qur‟anic verses and narrations, the Almighty God has always kept the Prophets and Imams in his protection, and it is not the case that He grant them infallibility once and then they will be able to avoid sin on their own.
خلاصه ماشینی:
چيستي عصمت از گناه خود ميتواند دو شاخه داشته باشد: نخست آنکه آيا عصمت پيامبران و امامان( اکتسابي است يا موهبتي؟ دوم آنکه اگر عصمت˚ موهبتي از جانب خداست، آيا خداوند متعال يکبار عصمت را به پيامبر و امام ميدهد و او همواره از آن بهره ميبرد و خود را از گناه ميرهاند، يا آنکه خداوند متعال دمادم چنين موهبتي را به پيامبر و امام عطا ميکند و او از آن استفاده کرده، از گناه میپرهيزد؟ به نظر ميرسد مسئله اخير چندان مدنظر متکلمان نبوده و رسالت اصلي اين تحقيق بررسي همين موضوع است.
ازاينرو، اين شبهه مطرح ميشود که اگر امامان( به ادعاي شيعه، معصوم هستند، چرا در دعاهاي خود از خداوند ميخواهند که آنها را از دام شيطان و افتادن در گناهان نجات دهد؟ در اين ميان، ميتوان شيخ مفيد را از معدود متکلمان متقدم اماميه بهشمار آورد که اشارهاي کوتاه به اين مسئله داشته است که در ادامه به آن اشاره ميکنيم: ديدگاه برگزيده پيش از پاسخ به اين پرسش، لازم است تحليل عميقتري از چيستي عصمت داشته باشيم.
اين مدعا با توجه به ماهيت عصمت روشن ميگردد که همان باور و علم قطعي و مغلوبنشدني نسبت به حقيقت گناه و نتايج آن است، و با داشتن چنين علمي است که معصوم خود را از گناه نگه ميدارد و صدور گناه از او ممتنع ميشود (طباطبائي، 1417ق، ج 2، ص 138ـ139؛ ج 17، ص 291؛ موسوي خميني، بيتا، ص 105ـ106).