چکیده:
در بسیاری از ادعیه و زیارتنامه ها، درخواست های زائران و نیایشگران همراه با قسم به
حقّ )مقام و منزلت( محمد و آل محمد: انجام شده است. فراوانی این موضوع، این
سوال را ایجاد کرده است که دلیل و هدف از این قس مها چیست؟ در این مقاله با بررسی
متون دینی به ویژه ادعیه و زیارتنامه ها، ضمن روشنگری دربارة گسترة این موضوع در
منابع شیعه و سنّی و در سیرة انبیا و اولیای الهی، این نتیجه به دست آمد که استفاده
از قسم در ادعیه و زیارتنام هها، علاوه بر جنبة معنوی و بالا رفتن امید به استجابت
دعاها و برآورده شدن حاجت ها، وسیله ای برای تکریم و بزرگداشت پیامبر و اهل بیت
طاهرین(ع) است؛ همچنین به مسلمانان یادآور می شود که آن آبرومندان درگاه الهی
سبب نزول رحمت پروردگار هستند و ارتباط معنوی با آنان عاملی برای حفظ اسلام
و پاسخ عملی برای کسانی است که به شیوه های مختلف کوشید هاند منزلت پیامبر (ص)
را پایین آورند و وسیل هجویی و واسطه قرار دادن پیامبر (ص) را ناصحیح، بلکه مساوی با
شرک قلمداد کنند.
نلاحظ فی الکثیر من الادعیه والزیارات مصاحبه القسم بحق المعصوم او منزلته او
منزله النبی )صلی الله علیه واله وسلم( وال بیته الکرام )علیهم السلام( لدعاء الزايرین
ومناجاتهم، وهذا الترکیز علی القسم یطرح امامنا سوال هو: ما سبب ذلک القسم وهدفه؟
وبعد الخوض - فی هذه المقاله - فی النصوص الدینیه ولا سیما الادعیه والزیارات
ومن خلال بیان اتساع هذا الموضوع واثبات وجوده فی المصادر الشیعیه ومصادر العامه
وفی سیره الانبیاء والاولیاء نستنتج ان الاستمداد بالقسم فی الادعیه والزیارات یعد وسیله
لتکریم النبی )صلی الله علیه واله وسلم( وال بیته )علیهم السام( فضلا عن الجانب
المعنوی وارتفاع مستوی الامل والرجاء باستجابه الدعاء وتلبیه حاجه السايل، کما ان
من شان القسم ان یذکر المسلمین بمقام تلک الانوار الزاهره عند الله سبحانه وانهم سبب
نزول رحمته وان الارتباط المعنوی معهم یعتبر عاملا وثیقا للمحافظه علی بیضه الاسلام
کما انه یمثل اجابه عملیه لاوليک الذی یحاولون الانتقاص من منزله الرسول الاعظم
)صلی الله علیه واله وسلم( بشتی الوسايل ویدعون بطلان توسیطه وال بیته )علیهم
السلام( بل ویعادلون ذلک بالکفر والشرک.
Pilgrims’ demands and worshipers’ requests are along with oaths to
the “truth= status and rank” of the Prophet (S) and his household
in numerous prayers and pilgrimages. The regularity of these
oaths prompts some to wonder about the reasons and purposes of
these oaths. Referring to religious texts, especially prayers and
ziyaratnames, clarifying the scope of the issue of taking oaths and
proving it in Shiite and Sunni sources as well as in the sirah of the
prophets and saints, this article determined that oaths in prayers and
ziyaratnames, in addition to their spiritual aspect and raising hopes
for the acceptance of prayers and the fulfillment of needs, are a way
to honor the Prophet (S) and glorify the Ahl al-Bayt (as). Muslims are
also reminded that those nobles, as the honorable ones of the divine
court, cause the revelation of God’s mercy, and that spiritual contact
with them is a factor in preserving Islam and a practical response
for those who try in various ways to degrade the Prophet’s dignity
and consider mediating the Prophet (S) a wrong act and equal to
polytheism.