چکیده:
سد کنگیر یکی از سدهای مرزی غرب کشور است که در زمستان سال 9۹۱1 آبگیری
شد. از تبعات این آبگیری، تخریب چند محوطۀ مهم فرهنگی تاریخی، تخلیه
آبادیهای محدودۀ مخزن سد همراه با مهاجرت ناخواسته و اجباری ساکنان حاشیۀ سد
به نقاط دیگر بود. دراین میان، چالشهای فراوانی در عرصههای مختلف فرهنگی
)باستانشناسی، مردم شناسی، زبان، گویش و ...( و اجتماعی برای احداث سدها وجود
دارد. مهمترین مسئله این است که با ایجاد و احداث اینگونه طرحهای عمرانی و
اسکان اجباری خانوادههای آسیب دیده، بر سر ساختار فرهنگی این جوامع و آثار
باستانی پیشینۀ آنها چه خواهد آمد؟ چه کسانی باید پاسخگوی پیامدهای آن باشند؟
شناسایی آثار و پیامدهای مثبت و منفی ناشی از احداث سد کنگیر بر اساس مطالعات و
مشاهدات میدانی نگارنده و ارایۀ یک نمونه گزارش ارزیابی به عنوان مطالعۀ موردی
جهت استفادۀ کارشناسان امر در دیگر طرحها و بارز نمودن نقش مطالعات میراث
فرهنگی در طرحهای عمرانی هدف اصلی این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
آبگيري سد کنگير در سال ١٣٩٤ موجب تخريب سه محوطۀ مهم تاريخي شد که با توجه به کمبود اطلاعات ما دربارة وضعيت شهرها و روستاهاي دوران تاريخي در غرب ايران که در صدر اسلام نيز به حيات خود ادامه داده اند، اهميت و ضرورت ادامۀ کار قابل توجيه بود که سرانجام طي توافق و تعامل با شرکت آب منطقه اي ايلام مقرر گرديد که محوطۀ جهانگير در حاشيۀ مخزن سد کنگير با توجه به قابليت ها و يافته هاي حاصل از کاوش آن به عنوان يک محوطۀ تاريخي با هدف ايجاد يک سايت موزه به منظور گردشگري فرهنگي، تاريخي در کنار سايت گردشگري طبيعي ايجاد شده ، براي اهداف بلند مدت پژوهشي و گردشگري مورد حفاظت و توجه قرار گيرد.
وجود محوطه هاي تاريخي متعدد در حوضۀ آبگير سدهاي در حال ساخت در سطح کشور با هدف ايجاد گردشگري باستاني و طبيعي در کنار آن ها ايجاب ميکند که شيوه هاي نوين معرفي و ساماندهي در قالب مباحث آسيب شناسي ، رفع آسيب هاي وارده به اثر تاريخي با توجه به حفظ اصالت و يکپارچگي آن با کم ترين دخالت در ارزش هاي تاريخي، فرهنگي و مستندات اصيل آن مطرح و مورد استفاده قرار گيرد و 16 همچنين استفاده از قابليت هاي آن ها از جنبه هاي مختلف در کنار برنامه هاي سدسازي قابل توجيه است .