چکیده:
ناظم حکمت از بزرگترین شاعران معاصر ترکیه است که شهرتی جهانی یافته است. در این نوشتار، تلاش کردهایم تا تاثیر ادبیات فارسی و شاعران بزرگ ایرانی، خیام و مولوی را در شعر وی بکاویم. اگرچه شعر فارسی تاثیر چندان گستردهای در ذهن و زبان ناظم نداشته، به آن شکلی که در شعر شاعران پیش از او و ادبیات دیوانی دیده میشود، ولی باز بارقههایی از تاثیر ادب فارسی را در شعر او میتوان یافت. ناظم شیفته رباعیات خیام است و فکر و اندیشهای که در شعر خیام تبلیغ میشود، او را مسحور خویش کرده است، بهویژه او اندیشههای فلسفی خیام را میپسندد و رباعیاتی از او که به ترکی سروده شده، بازنویسی رباعیات خیام است. مولوی از دیگر شاعرانی ایرانی تاثیرگذار در شعر ناظم است و ناظم بهخصوص در دورههای آغازین شعری، از او تاثیر پذیرفته است و خود را مرید مولانا میداند. او البته نقدی نیز به اندیشههای ایدهآلیستی مولوی وارد کرده است که در متن به صورت مبسوط به آن پرداخته شده است و تفاوت نگاه مولوی و ایدهآلیستها مشخص شده است. این تاثیرپذیریها به بهترین وجه نشان از عشق و علاقه ناظم حکمت به این دو شاعر بزرگ ایرانی است.
Nazim Hikmet is one of the greatest contemporary poets in Turkey who is famous world. In this article, we have tried to explore the in fluence of Persian literature and the great Iranian poet, Khayyam and Rumi in Nazim Hikmet›s poetry. Although, Persian poetry had little impact wide in mind and language of Nazim Hikmet, as it is seen in the poetry of Poets before him and bureaucratic literature, but we can see sparks of the influence of Persian literature in his poetry. Nazim Hikmet is fascinated by Rubaiyat and thought and ideas in the poetry of Omar Khayyam have mesmerized him, especially he likes philosophical Khayyam and, in fact, his quatrains written in Turkish, is rewrittening of Rubaiyat. Rumi is another in fluential Iranian poet in the poetry of Nazim Hikmet and Nazim Hikmet is influenced by him especially in the early stages of his poetry and considers himself a disciple of Rumi. Of course, He has criticized Rumi idealistic ideas that we have discussed in detail in this article and we›ve specified differences in Rumi›s views with views of the idealists. These influences are a sign of love and interesting of Nazim Hikmet to the two great Iranian poets.
خلاصه ماشینی:
افـزون بـر ايـن ، بـا انديشـه هاي عرفانـي مولـوي هـم آشـنا بـود و در بخشـي از اشـعار خـود بـه آن اشـاره کـرده اسـت و بـا رباعيـات او مأنـوس بـود و نظـر انتقـادي خـود را نسـبت بـه برخـي از رباعيــات مولــوي بــا توجــه بــه جهان نگــري ماده گــراي خــود بيــان کــرده اســت .
ايـن تأثيـر، نتيجـۀ نزديکـي عالـم فکـري و انديشـگي دو شـاعر اسـت و ناظـم بيشـتر متوجـه بعـد فلسـفي رباعيـات خيــام بــوده اســت و بــه هميــن ســبب ، از ميــان شــاعران ايرانــي ، بيــش از همــه ، از خيــام تأثيــر پذيرفتـه اسـت ؛ چراکـه ناظـم ، شـاعر فيلسـوف و شـاعر انسـان و اجتمـاع اسـت ٣ و ايـن التـزام بـه ِ ِ انديشـه هاي انسـاني و اجتماعـي در شـعرش تـا حـدي بـوده اسـت کـه خـود مي گويـد: «مدتـي مديـد شـعر عاشـقانه ننوشـتم .
ترکيب هــاي «شــراب ياقوت رنــگ » (بــادة لعــل )، «قــدح بلوريــن » ِ (بلورين سـاغر)، «وقـت سـحر»، «طرفه پسـر» و «خيـز» کـه بـه صـورت مشـترک در شـعر هـر دو ِ شـاعر آمـده اسـت ، قطعيـت تأثيرپذيـري ناظـم از ايـن رباعـي بـا ايـن مجموعـۀ واژگان و کلمـات را نشــان مي دهــد و مشــخص مي کنــد کــه تعريــض ناظــم مشــخصا بــه ايــن رباعــي خيــام بــوده اسـت .
ناظــم به ويــژه شــيفتۀ خيــام و رباعيــات او و انديشــه هاي فلســفي اســت کــه در ايــن رباعيــات آمـده اسـت و در بسـياري از رباعياتـي کـه سـروده ، از خيـام الهـام گرفتـه اسـت .