چکیده:
مهماننوازی و پذیرایی از میهمان از ویژگیهای مشخّص و نشانگر هویّت فردی و اجتماعی ایرانیان است. مَیَزد (myazad) به معنای سور و سفرۀ پذیرایی از میهمان یا همان آیین خوان نهادن است. ارجمندی خوان گستردن برای میهمان، یکی از بارزترین نمودهای مهماننوازی در میان ایرانیان باستان میباشد که در متون پهلوی ساسانی، بدان اشاره و در مورد چند و چون و ارجمندی آن، موضوعاتی عنوان شده است. از طرفی شاهنامۀ فردوسی، اثری گرانسنگ است که میتوان در آن، بازتاب آیینهای کهن و باستانی زرتشتیان از جمله خوان نهادن را به مطالعه نشست. در این نوشته، سعی کردهایم با بررسی تطبیقی سنّت باستانی مَیَزد در متون پهلوی و شاهنامۀ فردوسی، وجوه ارجداشت میهمان و ارجمندی این آیین باستانی را نشان دهیم. گُشادهرویی میزبان، قربانی کردن حیوان بهویژه گوسفند و برّه برای میهمان، پُختن دانههای گیاهی با شیر در هَرَکاره، انداختن نان بر سفره، آوردن شیر و سرکه بر سرخوان؛ فراخواندن مهمان بر سر خوان و همراهی با میهمان برای غذا خوردن، مهربانی کردن با میهمان، گرفتن بَرسَم به دست و خواندن باج (=واژ: باژ) یا همان نیایش در کنار آتش مقدّس، هنگام غذا خوردن، بستن دهان هنگام غذا خوردن و شُستن دستها و خواندن زمزم بعد از خوردن غذا از نشانههای بارز بزرگداشت مهمان در آیین باستانی مَیَزد میباشد که در جای جای شاهنامه و متون پهلوی ساسانی بدانها اشاره شده است.
Hospitality and welcoming a guest is one of the most distinguished characteristics of Iranians, showing their personal and social identity. The term Myazad means hospitality and setting table for the guest with specific traditions. Honor of setting table for the guest is one of the most distinguished symbols of hospitality among ancient Iranians. This has been mentioned in the Sasanid and Pahlavi writings and some chapters of most writings of those eras have been dedicated to such tradition and honor. On the other hand, Ferdowsi’s Shah Nameh is a highly valuable work in which one can study old and ancient traditions of Zoroastrians including setting table. The aim of the present study is to show valuable aspects of guest and honor of the tradition thorugh comparative study of Mayzad ancient tradition in the Pahlavi writings and Ferdowsi’s Shah Nameh. Happy face of the host with the guest, sacrificing animals specially lamb and sheep to the guest, boiling vegetable seeds in milk with the aid of Harkareh stone, spreading bread in table, respecting the guest, taking Barsam at hand and chanting Baj or praying next to the sacred fire, eating food with closed mouth, washing hands thanking God after having meal (Zamzam) are among the main symbols of honoring the guest in Mayazad ancient tradition, shown in different parts of Shah Nameh and Pahlavi Sasanid writings.
خلاصه ماشینی:
گشاده رويي ميزبان ، قرباني کردن حيوان به ويژه گوسفند و بره براي ميهمان ، پختن دانه هاي گياهي با شير در هرکاره ، انداختن نان بر سفره ، آوردن شير و سرکه بر سرخوان ؛ فراخواندن مهمان بر سر خوان و همراهي با ميهمان براي غذا خوردن ، مهرباني کردن با ميهمان ، گرفتن برسم به دست و خواندن باج (=واژ: باژ) يا همان نيايش در کنار آتش مقدس ، هنگام غذا خوردن ، بستن دهان هنگام غذا خوردن و شستن دست ها و خواندن زمزم بعد از خوردن غذا از نشانه هاي بارز بزرگ داشت مهمان در آيين باستاني ميزد ميباشد که در جاي جاي شاهنامه و متون پهلوي ساساني بدان ها اشاره شده است .