چکیده:
تربیت اساس و پایه سعادت و رستگاری انسان است تا جاییکه حتی خوشبختی جوامع و ملتها به نوع تربیت افراد آن بستگی دارد. تربیت دینی یکی از ساحتهای مهم تربیت انسان است، که مهمترین بخش آن تربیت عبادی است. از بین اعمال عبادی نیز، نماز از اهمیت والایی برخوردار است. مطالعۀ حاضر با هدف ارائۀ اصول و روشهای تربیت نمازی فرزندان در سنین هفت تا چهارده سالگی انجام یافته است. در این پژوهش که از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده، شیوۀ تحلیل دادهها بهصورت کیفی است. در مجموع هفت اصل و هفده روش ارائه شد و اصول تربیت نمازی بهدست آمده عبارت بودند از: اصل ایجاد و تقویت بینش، اصل ایجاد و تقویت گرایش، اصل تقویت محبت به خداوند، اصل کرامتپروری، اصل اعتدال، اصل استمرار، اصل تسهیل. همچنین روشهای تربیت نمازی بهدستآمده عبارت بودند از: روش آموزش نماز، روش آموزش آثار و برکات نماز، روش ایجاد تصویر صحیح از نماز، روش هنرگرایی، روش مشاهدهای، روش الگودهی، روش فضاسازی معنوی، روش انتخاب دوستان مناسب، روش ارتباط دادن کودکان با مکانهای مذهبی، روش یادآوری نعمتهای الهی، روش محبت و مهرورزی، روش تشویق، روش تکلیف به حد وسع، روش تکرار و تلقین، روش عادت دادن، روش فریضهسازی، روش تدریج.
خلاصه ماشینی:
پژوهشهايي در زمينه تربيت نمازي صورت گرفته كه عبارتند از: کتاب شيوههاي دعوت به نماز (قرائتي، 1393)؛ كتاب مهارتهاي دعوت فرزندان به نماز (جابري، 1398)؛ مقالۀ «شناخت مراحل دعوت و اصول و چگونگي بهکارگيري روشهاي تربيتي در ترغيب فرزندان به نماز» (مقدم و همكاران، 1400)؛ مقالۀ «نقش مادران مذهبي در ترغيب فرزندان به نماز» (مصباح، 1397).
انجام اين پژوهش به متربيان تربيت نمازي کمک خواهد کرد تا تربيت خود را براساس اصول و روشهاي صحيح متناسب با ويژگيهاي دورۀ سني خاص پيش ببرند.
يکي از ويژگيهايي که در کودکان از سنين هفت سالگي بهبعد بهوجود ميآيد، خصوصيت قيدپذيري است؛ يعني امکان تربيتپذيري و قبول امر و نهي با دامنۀ وسيع در کودک وجود دارد (قائمي، ۱۳۸۸، ص ۱۹)؛ بنابراين استمرار در آموزش کودکان به اعمال عبادي مانند نماز در اين دوره، باعث ملکهشدن آن عمل و درنتيجه تقيد آنان خواهد شد (داودي و همكاران، 1400).
نقش مهمي در رشد معنوي در کودکان و فرزندان دارد (شهرياري، ۱۳۹۷)؛ مثلاً زبان قصه يکي از مؤثرترين روشهاي آموزش مفاهيم ديني به کودکان است؛ چراکه کودکان علاقه زيادي به شنيدن داستان دارند و اين باعث ميشود که بخش عمدۀ تربيت دینی کودکان از همين راه انجام پذيرد (سجاديپور و ابراهيمي، ۱۳۹۶).
روش انتخاب دوستان مناسب براساس روايات، دوستان تأثير زيادي بر روي باورها و عواطف و رفتارهاي کودکان دارند (طوسي، 1414ق، ص 518، ح 1135؛ محدث نوري، 1408ق، ج 8، ص 327، ح 2ـ9568) و هرچند اين تأثيرگذاري در دوره نوجواني به اوج ميرسد؛ اما پيدا کردن دوستان خوب و از خانواده ديندار از همان دورۀ کودکي اهميت زيادي دارد (وجداني، ۱۳۹۲)؛ چراکه کودکان بهدليل قدرت يادگيري و روحيۀ الگوگيري بالا، خيلي زود رفتار همنشينان و دوستان خود را ياد گرفته و تکرار ميکنند (نيکومنش و ديگران، 1399).