سخن نخست؛ منطق و روش‌شناسی علوم سرمقاله

سخن نخست منطق و روش‌شناسی علوم برای بررسی و ارزیابی هریک از علوم حقیقی و مسائل آن‌ها روش‌های گوناگونی وجود دارد. پس این پرسش رواست که برای نمونه منطق ارسطویی از چه روشی پیروی می‌کند؟ آیا این علم در همه مباحث آن، روش واحدی دارد، یا با توجه به موضوع هر مبحث از روش‌های متفاوتی استفاده می‌کند؟ شاید در آغاز به ذهن آید که علم منطق در بخش صناعات خمس، روش‌های گوناگونی را به‌کار می‌برد؛ زیرا منطق‌دانی که برهان می‌آورد از روش عقلی بهره می‌گیرد و منطق‌دان دیگری که در میدان مجادله گام می‌نهد، از روش جدلی استفاده می‌کند، نه عقلی. آن‌که برهان می‌آورد، روش برهانی را به‌کار می‌گیرد و آن‌که مجادله می‌کند، به روش جدلی عمل می‌کند و صاحبان صناعات دیگر نیز روش‌های دیگری را از منطق‌دان می‌آموزند و برطبق آن روش‌ها عمل می‌کنند. اما بحث از بررسی روش‌های علوم برعهده چه علمی است؟ در منطق ارسطویی نیم‌نگاهی به روش علوم شده است و پرداختن به این امر مهم را از وظایف علم منطق شمرده‌اند.