چکیده:
بینظمی و اغتشاش در مصالح نماها، فرم و سبک نماها، تعداد و فرم بازشوها، تابلوهای تبلیغاتی و الحاقات نماها، منظر شهرهای امروزی را از الگوی مطلوب اسلامی دور کرده است. آسیبهای نما و ناایمنی آن، لزوم بررسی دقیق انطباق وضعیت نماها با توقعات فقه اسلامی را محرز مینماید. این پژوهش کیفی از طریق مطالعه کتابخانهای، تحلیل محتوای متون فقهی شیعه و مشاهده میدانی، سعی در آسیبشناسی رویههای منظر و نماهای شهری، دارد. سنجش انطباق رویههای حاکم بر منظرسازی شهری با فقه شیعه هدف اصلی در این پژوهش بوده و با اشاره به قواعد حرمت الگوگیری از بیگانه، قاعده لاضرر، قاعده اتلاف، قاعده رعایت حقالناس و پرهیز از اشرافیگری، به نقد و آسیبشناسی نماهای شهری پرداخته است. این نوشتار نتیجه میگیرد کمیتهای متشکل از متخصصین نماسازی، منظرشهری و قواعد فقهی میبایست انطباق طرحها و الگوهای نماسازی را با قواعد فقهی و قواعد اخلاقی منظر شهری بررسی نمایند. در سطح کارشناسی نیز آموزش مبانی فقهی حاکم بر منظر شهری به ناظران ساختمانی اهمیت دارد. همچنین هریک از مصالح بهواسطه ویژگیهای خود ممکن است با برخی از قواعد فقهی منافات داشته باشد که الزامی است طراحان نما مطابق با اخلاق منظرسازی و در انطباق با قواعد فقهی اقدام به ارائه الگوها نمایند.
Irregularity and disturbance in facades’ materials, facades’ form and style, openings’ number and form, billboard advertisements, and extensions to facades have distanced the landscape of modern cities from the ideal Islamic model. The damages to the facades and their insecurity necessitate carefully examining the conformity of the facades’ condition with the expectations of Islamic jurisprudence. This qualitative research tries to pathologize urban landscape and facade policies through library studies, content analysis of Shia jurisprudence texts, and field observations. Assessing the conformity of the policies governing urban landscaping with Shia jurisprudence is the primary purpose of this research, and by referring to the rules of the sanctity of emulating outsiders, the rule of prohibition of detriment, the rule of destruction, and the rule of respecting human rights and avoiding aristocracy, it criticizes and analyzes the pathology of urban facades. This article concludes that a committee of experts in facade design, urban landscape, and jurisprudential rules should examine the conformity of facade designs and patterns with the jurisprudential rules and the ethical rules of the urban landscape. At the undergraduate level, it is essential to teach construction supervisors the policies of jurisprudence governing the urban landscape. Furthermore, due to its characteristics, each of the materials may conflict with some jurisprudential rules, which require facade designers to provide patterns in accordance with the ethics of landscaping and the jurisprudence rules.
خلاصه ماشینی:
مشکلات نماهاي شهري وعلل مطرح شده براي آن درپژوهش «پديدارشناسي نماي ساختمان هاي مسکوني وسيرتکويني توقعات ازآن »(پاکزاد،١٣٨٢)بررسيشده وعواملي ماننداعمال سليقه مالک ياکارفرما،هنرنمايي اغراق آميزبرخي ازطراحان ،فقرفني سازندگان ،موادو مصالح نامرغوب ،عدم کنترل نقشه وپايان کارنماسازي توسط شهرداري ،عدم آگاهي به اصول معماري سنتي ايران ،عملکردگرايي ،به کارگيري مدولاسيون وحاکميت زاويه قائمه ريشه هاي مشکل ذکرشده است .
نوشتارحاضردرپاسخ به اين پرسش که :«آسيب هاي نماهاي شهري معاصرازمنظر فقه شيعي کدم اند؟»وباهدف سنجش انطباق رويه هاي حاکم برمنظرسازيشهريبااصول فقهيشيعه دنبال شده است .
به عنوان فرضيه پژوهش حاضرگمان ميرودنماهاي رومي ، نماسازي کامپوزيت ونماسازي شيشه اي که همگي غيربومي بوده وبرپايگاه فلسفي غير ايراني -اسلامي متقن گرديده ،ناهنجارشناخته شده واستفاده ازمصالح بوم آورددر هندسه اي ايراني -اسلامي مطابق باآموزه هاي ديني وهم راستابانظرفقهاي شهرسازي موردقبول خواهدبود.
اين درحالي است که در نماهاي ابنيه شهرسازي سنتي ايراني هم هيچ گاه (حتي دراقليم معتدل ودردوره قاجار) نسبت سطح شيشه اي به سطح کل نمااز٤٠درصدتجاوزنکرده است (طاهري،١٣٨٤)؛ بنابراين دروهله نخست همخواني هريک ازمصالح موردکاربرددرنماسازيبااين قاعده فقهي بررسي گردد.
به دليل همين اهميت است که دربسياري ازشهرهاي پيشرو دنيا،ضوابط ومقررات ويژه اي درارتباط باسيماوکالبدشهروجودداردوگروهي از متخصصان بامحوريت درموضوعاتي چون شهرسازي ،زيباشناسي محيط ومعماري به کنترل طرح هاي معماري وشهرسازي ازديدگاه هماهنگي نماي بيروني ساختمان هاوبستر قرارگيري آن هاميپردازند(پاکفطرت وحيدرزاده ،١٣٩٦).
Architecture and urban planning biannual design and symbol, Iran University of Science and Technology, 2(2), 63-74.
The first volume, facades of the urban space, Tehran University Press.
[In Persian] Vice-Chancellor of Urban Development and Architecture of Tehran Municipality (2013).