چکیده:
افزایش تاب آوری کشاورزان به منظور کاهش اثرات منفی خشکسالی بر منابع معیشتی، امری ضروری است. بهبود معیشت پایدار مردم روستایی در طی دهه های گذشته مورد توجه زیادی قرار گرفته و به عنوان یکی از اهداف اصلی توسعه پایدار روستایی مطرح بوده است. لذا هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل ابعاد تابآوری کشاورزان و ارائه راهبردهای معیشتی در بخش مرکزی شهرستان شازند است. برای این منظور اطلاعات مورد نیاز در سال 1395 از طریق تکمیل پرسشنامه از 12 روستا جمع آوری شد که با استفاده از نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای ارزیابی تاب آوری روستاهای مذکور از چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، نهادی و کالبدی-زیستمحیطی بر اساس چارچوب معیشت پایدار استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد تاب آوری کشاورزان در شرایط خشکسالی در ابعاد اقتصادی و نهادی، ناپایدار و در شاخص های کالبدی-زیست محیطی و اجتماعی در وضعیت پایدار قرار دارد. نتایج حاصل از روش تحلیل خوشه ای، پنج راهبرد معیشتی برای جبران و تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی شامل راهبرد اول ناظر بر کشاورزی عمقی و افزایش بهره وری، راهبردهای دوم، سوم و چهارم بر تنوع بخشی به فعالیت های غیرکشاورزی و خانگی و در نهایت راهبرد پنجم مبتنی بر تمایل به مهاجرت شناسایی و ارائه شد. در این راستا حمایت دولت از کشاورزان و ارائه تسهیلات ویژه برای آنها در جهت کاهش آسیب پذیری کشاورزان و تنوع بخشی به فعالیت های کشاورزان پیشنهاد می شود.
Agriculture as the main source of livelihood for rural residents of the developing countries is inherently sensitive to climate variability and change. Among different climatic events, drought is frequently identified as a major threat to agricultural. In order to reduce the negative impacts of drought on livelihoods, increasing the resilience of farmers is necessary. Improving the sustainable livelihoods of rural people has received growing attention during last decades and is one of the main goals of sustainable rural development. Therefore, the purpose of this study is to evaluate and analyze the resilience of farmers and provide livelihood strategies in the central part of Shazand County based on random sampling of 12 villages. The aforementioned villages to assess the resilience, the four dimensions of economic, social, and institutional infrastructure based environmental were used based on the sustainable livelihood framework, was used. The findings of the study showed that the farmers' resilience to drought conditions is in unsustainable economic and institutional dimensions and in the environmental and social indicators of a stable situation. The results of cluster analysis method, five livelihood strategies for compensating and resilient farmers against drought including the first strategy for deep-seated agriculture and increasing productivity, second, third and fourth strategies for diversification into non-agricultural and domestic activities and ultimately the strategy. Fifth, based on the desire to migrate, was identified and presented.
خلاصه ماشینی:
نتايج تحقيق نشان داد تاب آوري کشاورزان در شرايط خشکسالي در ابعاد اقتصادي و نهادي، ناپايدار و در شاخص هاي کالبدي - زيست محيطي و اجتماعي در وضعيت پايدار قرار دارد.
نتايج حاصل از روش تحليل خوشه اي ، پنج راهبرد معيشتي براي جبران و تاب آوري کشاورزان در برابر خشکسالي شامل راهبرد اول ناظر بر کشاورزي عمقي و افزايش بهره وري ، راهبردهاي دوم ، سوم و چهارم بر تنوع بخشي به فعاليت هاي غيرکشاورزي و خانگي و در نهايت راهبرد پنجم مبتني بر تمايل به مهاجرت شناسايي و ارائه شد.
بر اساس نتايج به دست آمده ، مقدار آماره F برابر ٨/٧٣٦ و آزمون در سطح ٠/٠١ معنادار شده است و لذا ميتوان نتيجه گرفت ميانگين تاب آوري اقتصادي روستاهاي مورد مطالعه با يکديگر يکسان نيستند و بين آن ها تفاوت معناداري وجود دارد.
مقايسه ميانگين ابعاد تاب آوري با استفاده از آزمون توکي Subset for alpha = 0/05 ابعاد حجم نمونه 2 1 نهادي ٣٥٠ ٣/٠٠٧٥ اقتصادي ٣٥٠ ٣/٠٣٤٧ کالبدي -زيست محيطي ٣٥٠ 3/1792 اجتماعي ٣٥٠ 3/2819 معنيداري 0/055 0/908 مأخذ: يافته هاي پژوهش راهبردهاي معيشتي در نظر گرفته شده در اين پژوهش شامل تنوع معيشتي، کشاورزي عمقي و مهاجرت از روستا بوده است .
بر اساس يافته هاي تحقيق ، مناسب ترين راهبرد براي افزايش تاب آوري خانوارهاي روستايي در شرايط خشکسالي در بخش مورد مطالعه ، اتخاذ راهبرد کشاورزي عمقي است .
Analysis of the role of livelihood diversity to rural household resilience in drought condition: Case study of the drought exposed areas of Isfahan province.