چکیده:
یکی از مهمترین مفاهیم مطرح شده در نظریة فرمالیستهای روس، آشناییزدایی است که هدف آن، بررسی جنبههایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی میشود. تمام فنونی که شاعر برای بیگانه ساختن جهان اطراف در چشم مخاطب به کار میگیرد، در گسترة آشناییزدایی قرار دارد. ابن فارض، شاعر مشهور وادی عشق الهی در تاریخ شعر صوفی از شعرایی است که شهرت گستردهای در جهان عرب داشته زیرا اشعار او تمام ویژگیهای فنی شعر صوفی را داراست: شعری که آکنده از نفحات قرآنی و نظرات فلسقی است و دیدگاههای نوینی راجع به هستی و انسان دارد. زبان صوفیانة ابن فارض با همة فراز و فرودهایش در سطوح زبانی با آفرینش ترکیبهای نوین در سطح مفهوم، نظر خواننده را جلب کرده و غبار عادت را از مفاهیم عادی صوفیانه برمیچیند و وی را با نوترکیبهایی آشنا میسازد که از تکنیک آٍشناییزدایی بهرهمندند. وی با ترکیب دو اصطلاح که هرکدام مفهوم جداگانهای دارند، دست به آفرینش نوترکیبهایی میزند که مفاهیم نوین یا مفاهیمی را که خارج از آنچه در عرف صوفیان متداول است دارا میباشند. در این مقاله تلاش شده است با تکیه بر دیدگاههای فرمالیستها در زمینة آشناییزدایی و هنجار گریزی، نوترکیبهای عرفانی ابن فارض را بررسی کنیم. بررسیهای به عمل آمده در این مقاله نشان میدهد که ابن فارض با آفرینش چنین نوترکیبهایی قصد ایجاد مفاهیمی نوین را داشته است که از حالات عرفانی وی برآمده است.
من اهم المفاهیم فی اراء الشکلانیین الروس هو الانزیاح الذی یهدف الی دراسه جوانب اللغه التی تودی الی الابداع الادبی. جمیع التقنیات التی یستخدمها الشاعر لعزل العالم من حوله فی عیون الجمهور هی فی مجال الانزیاح. ابن فارض هو شاعر وادی الحب الالهی الشهیر فی تاریخ الشعر الصوفی و من اشهر الشعراء فی الوطن العربی لان قصايده تتمیز بکل الخصايص الفنیه للشعر الصوفی: قصیده ملیيه بالنفحات القرانیه و الروی الفلسفیه. له وجهات نظر جدیده حول الوجود و الانسان. لغه ابن فارض الصوفیه بکل تقلباتها علی المستوی اللغوی تجذب انتباه القاري من خلال خلق الترکیبات الجدیده علی مستوی المفهوم و تزیل غبار العاده عن المفاهیم الصوفیه العادیه و تتعرفه بالترکیبات الجدیده التی تتمتع بتقنیه الانزیاح. انه یخلق ترکیبات جدیده لها معان و مفاهیم جدیده خارج ما هو شايع فی العرف الصوفی من خلال الجمع بین مصطلحین یختلف معنی کل منهما. فی هذا المقال حاولنا دراسه الترکیبات الجدیده لابن فارض من خلال الاعتماد علی اراء الشکلانیین فی مجال الانزیاح والشذوذ. تظهر الدراسات التی اجریت فی هذا المقال ان ابن فارض من خلال ابداع مثل هذه الترکیبات کان یهدف الی خلق المفاهیم الجدیده التی ظهرت من حالاته الصوفیه.