چکیده:
روایت، توالی رویدادهایی است که به شکل غیرتصادفی و با پیوندی سببی و زمانی به هم اتصال یافتهاند. هر روایت داستانی از عناصری ازجمله راوی و کانونشدگی تشکیل میشود. کانونشدگی که پیشازاین در زاویه دید و راوی خلط میشد، بهوسیله ژرار ژنت فرانسوی بهعنوان عنصری مستقل در کنار عنصر راوی موردبررسی علمی قرار گرفت و این امر اقبال نویسندگان و پژوهشگران را در پی داشت. هدیه حسین (1956 میلادی- تاکنون) نویسندة معاصر عراقی است که محور و موضوع بسیاری از رمانهای او، مسائل اجتماعی با رویکردی سیاسی است. او با استفاده از انواع راوی و کانونگریها در رمانهای خود، توانست حوادث مختلف اجتماعی عراق را در بسترهای زمانی متفاوت به عرضه نمایش بگذارد. «ریام و کفی» ازجمله رمانهای اوست که در آن از انواع کانونشدگی و شیوههای مختلف روایتگری استفاده کرده و همین امر باعث شد تا مبنای این پژوهش قرار گیرد. جستار حاضر با تکیهبر روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد تا بر اساس نظریة ژرار ژنت، راوی و کانونشدگی این رمان را موردبررسی قرار دهد. این بررسی نشان میدهد که در این رمان، غالباً به حوادث رمان از چشمانداز درونیِ راوی-کانونگر نگریسته شده و کمتر به دیگر کانونگرها مجال حضور داده میشود؛ ولی بااینحال نگرش شخصیت مادر، کانون توجه راوی_کانونگر است. نویسنده در این رمان از تنوع راوی بهره برده است؛ در واقع راوی یک نفر اما در عین حال نوع روایتگری ترکیبی از روایت اول شخص و سوم شخص است که به سه صورت روایت میشود.
هدیه حسین (1956م) روايیه عراقیه معاصره ترکز روایاتها المتعدده علی القضایا الاجتماعیه بمنهج سیاسی. «ریام وکفی» هی احدی روایاتها التی استخدمت فیها انواع التبيیر واسالیب مختلفه فی السرد وهذا جعله اساس هذا البحث. یهدف هذا البحث وفقا للمنهج التوصیفی-التحلیلی الی الدراسه السردیه للعنصرین: التبيیر و الراوی. فی هذه الروایه تعتبر الراویه کمشارکه فی شخصیات القصه. فهی شخصیه داخل القصه و داخل الحکايی. فی معظم اجزاء الروایه یکون محور التبيیر داخلیا. الراویه و الموبر هما نفس الشخص و هی ریام. بالتالی فان الراویه لدیها النافذه الريیسیه للتبيیر وقلما یتم الفصل بینهما و قلما تتیح الفرصه لحضور الموبرین الاخرین. ومع ذلک، فان رویه الام هی محور ترکیز الراوی. استفادت الروايیه من تنوع الرواه. الراویه شخص واحد و هی ریام بطله القصه ولکن فی نفس الوقت تنوعت الاسالیب السردیه و هی مزیجه من سرد الشخص الاول والشخص الثالث. تروی بثلاث طرق: 1- داخل القصه - داخل الحکايی - الشخص الاول (البطل) 2- داخل القصه - خارج الحکايی - الشخص الاول (مراقب) و 3- داخل القصه - الشخص الثالث.