چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش هوش معنوی بر مقابله با استرس و خودشکوفایی دختران نوجوان انجام شده است. طرح پژوهش از نوع نیمهآزمایشی با روش پیشآزمون- پسآزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری بود. جامعه آماری شامل همۀ دانشآموزان دختر پایه هشتم منطقه 12 آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بود. 56 دانش آموز به روش خوشهای چندمرحلهای بهعنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه بهشکل تصادفی جایگزین شدند. بسته آموزش هوش معنوی بر اساس پروتکل آموزشی بوئل(2004) ارائه شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مقابله با استرس اندلر و پارکر(1990) و پرسشنامه شکوفایی سلیمانی و همکاران(۱۳۹۴) بود. برای تحلیل دادهها از نرم افزار آماری SPSS، روشهای آمار توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی(تحلیل کوواریانس چندمتغیری، تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر) استفاده شد. مفروضه همگنی ماتریسهای واریانس- کوواریانس با استفاده از آماره Mباکس آزمون شد. تحلیل آماری دادهها نشان داد که 9 جلسه مداخله آموزش هوش معنوی موجب افزایش معنادار در مقابله مسئله- مدار، هیجانهای مثبت، روابط، معنایابی و پیشرفت در پسآزمون نسبت به پیشآزمون در گروه آزمایش شد و در مقایسه با گروه کنترل موجب کاهش مقابله هیجان- مدار و مقابله اجتنابی شد. با توجه به آثار مثبت آموزش هوش معنوی، می‏توان از یافتههای این پژوهشها در تدوین محتوای برنامهدرسی آموزش مهارتهای زندگی با هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بهویژه رفتارهای پرخطر در نوجوانان بهره جست.
The present research aims to determine the effectiveness of spiritual intelligence training on coping with stress and self-actualization in adolescent girls. The research had a semi-experimental, pre-test, post-test and follow-up design. The statistical population consisted of all eighth-grade schoolgirls in the 12th School District in Tehran in the school year of 2017-2018. Using multi-stage cluster sampling, 56 students were selected as the sample and divided into the experiment and control groups in random fashion. The spiritual intelligence package based on the educational protocols presented by Bowell (2004) was used. The questionnaire developed by Endler and Parker (1990) for coping with stress and the actualization questionnaire devised by Soleimani et al. (2015) were the tools used in this study. Data analysis was carried out by means of the SPSS software as well as descriptive statistical methods (mean and standard deviation) and inferential statistics (MANCOVA and the repeated measures ANOVA). The assumption that the variance-covariance matrices would be homogenous was tested using Box’s M test. Statistical analysis showed that 9 sessions of intervention through providing spiritual intelligence training led to a significant increase in problem-based coping strategies, positive emotions, relationships, finding meanings to life and progress in post-tests compared to pre-tests in the experimental group, while in the control group reduced emotion-based coping strategies and avoidance coping strategies were observed. Considering the positive effects of spiritual intelligence training, the findings of this research can be used in the planning of curriculum content on life skills so as to prevent social harms such as hazardous behaviors in adolescents.
خلاصه ماشینی:
تحليل آماري داده ها نشان داد که ٩ جلسه مداخله آموزش هوش معنوي موجب افزايش معنادار در مقابله مسئله -مدار، هيجانهاي مثبت ، روابط ، معنايابي و پيشــرفت در پس آزمون نسبت به پيش آزمون در گروه آزمايش شد و در مقايسه با گروه کنترل موجب کاهش مقابله هيجان - مدار و مقابله اجتنابي شــد.
براين اساس ذهن ما درگير اين پرسش مي شود که آيا امکان پرورش هوش معنوي از دوران کودکي و نوجواني ميسر اســت ؟ ازاين رو، پژوهش حاضر با هدف بررســي اثربخشي آموزش هوش معنوي بر مقابله با استرس و خودشکوفايي دختران نوجوان انجام گرفته است .
براي بررسي اثر آموزش هوش معنوي همچنين کنترل تفاوت نمره هاي پيش آزمون در دو گروه ، آزمون تحليل کوواريانس چندمتغيري اجرا و اين تفاوتها لحاظ شده است .
اين يافته ها هفت فرضيه اول پژوهش را مبني بر اثر آموزش هوش معنوي بر افزايش مقابله مسأله - مدار، هيجانهاي مثبت ، روابط ، معنايابي و پيشرفت ، همچنين کاهـش مقـابـله هيجـان - مـدار و اجتنابي در دانش آموزان دختر پايه هشتم مورد تأييد قرار داده اند.
اين يافته ها نشان دهنده پايداري اثربخشي آموزش هوش معنوي در مقابله با استرس و خودشکوفايي دختران است .
¢ بحث و نتيجه گيري ¢ پژوهش حاضر با هدف تعيين تأثير آموزش هوش معنوي بر مقابله با استرس و خودشکوفايي دختران نوجوان انجام شــده است .
A review study of spiritual intelligence, stress and well-being of adolescents in 21st century.