چکیده:
این پژوهش به منظور ارائه چارچوب پیشنهادی برنامه درسی با رویکرد معنوی برای تربیت اجتماعی اسلامی در دوره ابتدایی انجام شده است. پژوهش کاربردی و از نوع زمینه ای است. به این منظور ابتدا با مطالعه منابع و متون مربوط، از طریق فن تحلیل مضمون، یافتهها در قالب شبکه مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر دسته بندی و سازماندهی شدند. با عنایت به نتایج حاصل از پژوهش های نزدیک با موضوع تحقیق، برنامه درسی با رویکرد معنوی برای تربیت اجتماعی اسلامی (مضمون فراگیر) دارای ابعادی چون اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی- یادگیری، فعالیت های یاددهی- یادگیری، مواد و منابع آموزشی، محیط یادگیری و ارزشیابی به عنوان مضامین سازمان دهنده است که هر کدام از این مضامین نیز دارای مضامین پایه متنوعی هستند که میتوانند برای ارائه برنامه درسی با رویکرد معنوی برای نیل به تربیت اجتماعی اسلامی به کار آیند. براساس این چارچوب، ویژگیهای هر یک از عناصر اساسی برنامه درسی به گونه ای است که در نهایت یک فراگیر فعال، خلاق، اجتماعی و معنوی مبتنی بر آموزه های اسلامی و بومی را تربیت نمایند. به منظور آزمون اعتبار چارچوب پیشنهادی، ٤٥ نفر از متخصصان برنامه درسی به شیوه نمونه گیری تمام شماری و ٣٦٠ نفر از معلمان دوره ابتدایی استان گیلان به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن توسط خبرگان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (٠/٨٦) تعیین شد. برای تحلیل داده های پرسشنامه از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و آمار استنباطی (آزمون خیدو) استفاده شد. با توجه به یافته های پژوهش، چارچوب پیشنهادی برنامه درسی با رویکرد معنوی برای تربیت اجتماعی اسلامی در دوره ابتدایی در حد مطلوب است و بین دیدگاه متخصصان برنامه درسی و معلمان دوره ابتدایی در مورد اعتبار این الگو تفاوت معناداری وجود نداشت.