چکیده:
موسیقی یکی از مهمترین عناصر سازنده شعر است که سبب رستاخیز کلمات و تشخص واژهها میشود. حافظ رجب برسی حلّی (744- 813ه. ق)، یکی از شاعران عصر مملوکی است که در مدح و رثای اهل بیت (ع) اشعاری بلیغ و نغز سروده و موسیقی در کلام او، جلوهای خاص دارد. ضرورت این پژوهش تبیین کارکرد معنایی انواع موسیقی در شعر و تبیین جایگاه ادبی برسی حلی بهعنوان یک شاعر شیعی است که شعرش علاوه بر مضمون والا از زیباییهای لفظی و ساختاری در خدمت معنا برخوردار است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تحلیل کارکرد معنایی و زیباشناختی موسیقی در تصویرسازیهای حلی است. در این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، یافتهها نشان داد که برسی با آگاهی از تاثیر موسیقی بر روان خوانندگان و آگاهی از جنبههای زیباشناختی موسیقی، در بهرهگیری از موسیقی بیرونی و درونی موفق عمل کرده است؛ در حوزه موسیقی بیرونی بهخوبی توانسته میان مضامین شعری خود و وزن و بحر انتخابی، هماهنگی برقرار کند که این هماهنگی، باعث ایجاد پیوندی مستحکم میان شعر او و موسیقی آن شده است؛ برسی برای ایجاد تاثیرات مختلف در خوانندگان و آفرینش فضاهای گوناگون به زیبایی و درستی از قافیه که هر کدام آهنگ مخصوص به خود را دارد بهرهبردهاست؛ در حیطهی موسیقی درونی نیز شاعر به شیوهی هنری هم از موسیقی اصوات مانند تکرار و جناس و هم از موسیقی معنوی مانند مراعاتالنظیر، تلمیح و دیگر آرایههای بدیعی موسیقی آفرین استفاده کرده که باعث توافق، انسجام و هارمونی کلام شاعر شده و جلوهای موسیقایی خاصی در شعرش بهنمایش گذاشته که گوشنوازی و سحرانگیزی نغمهها و آواها، به لذّت روحی مخاطب و در نتیجه انتقال هر چهبهتر معنا به ذهن او کمک شایانی میکند
Music is one of the most important elements of poetry, as it brings words to life and gives them meaning. Hafez Rajab Borsi Helli (744-813 AH) was a poet from the Mamluk era who wrote eloquent and touching poems in praise and mourning of Ahl al-Bayt (AS), and music played a special role in his work. The purpose of this research is to explain the semantic function of different types of music in poetry, and to explore Borsi Helli's position as a Shiite poet whose work is characterized by both verbal and structural beauty in service of meaning. Using a descriptive-analytical method, this article analyzes the semantic and aesthetic function of music in visual imagery. The findings show that Borsi was successful in using both external and internal music to enhance his poetry. In terms of external music, he established harmony between his poetic themes and the chosen weight, creating a strong bond between his poetry and its music. He also used rhymes effectively to create different effects on readers. In terms of internal music, Borsi used both the music of sounds (such as repetition and puns) and spiritual music (such as Moraat al-Nazir, hint, and other innovative musical arrays) to create coherence and harmony within his work. He incorporated special musical elements into his poetry that added enchantment to songs and voices, helping audiences experience spiritual pleasure while conveying meaning effectively. Overall, this research highlights the importance of music in poetry, particularly within the context of Borsi Helli's work.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله که با روش توصيفي - تحليلي انجام شد، يافته ها نشان داد که برسي با آگاهي از تأثير موسيقي بر روان خوانندگان و آگاهي از جنبه هاي زيباشناختي موسيقي، در بهره گيري از موسيقي بيروني و دروني موفق عمل کرده است ؛ در حوزه موسيقي بيروني به خوبي توانسته ميان مضامين شعري خود و وزن و بحر انتخابي، هماهنگي برقرار کند که اين هماهنگي، باعث ايجاد پيوندي مستحکم ميان شعر او و موسيقي آن شده است ؛ برسي براي ايجاد تأثيرات مختلف در خوانندگان و آفرينش فضاهاي گوناگون به زيبايي و درستي از قافيه که هر کدام آهنگ مخصوص به خود را دارد بهره برده است ؛ در حيطه ي موسيقي دروني نيز شاعر به شيوه ي هنري هم از موسيقي اصوات مانند تکرار و جناس و هم از موسيقي معنوي مانند مراعات النظير، تلميح و ديگر آرايه هاي بديعي موسيقي آفرين استفاده کرده که باعث توافق ، انسجام و هارموني کلام شاعر شده و جلو هاي موسيقايي خاصي در شعرش به ن مايش گذاشته که گوش نوازي و سحرانگيزي نغمه ها و آواها، به لذّت روحي مخاطب و در نتيجه انتقال هر چه بهتر معنا به ذهن او کمک شاياني ميکند.