چکیده:
نقد کهنالگویی یونگ، از زیرمجموعههای نقد روانشناختی است. در اینگونه نقد، آرکیتایپهای موجود در اثر بررسی میشوند. آنها، لایههای مبهم ضمیر ناخودآگاه جمعی بشر هستند که جنبۀ موروثی دارند و با نفوذ در ضمیر ناخودآگاه جمعی، بخشی ذاتی از سازمان روانشناختی فرد میشوند. یکی از پرکاربردترین کهنالگوها که الگویی جهانی و معتبر است؛ «مقولۀ سفر قهرمان کمپبل» است. وی آن را «هستۀ اسطورۀ یگانه» نامید. کمپبل سفر را متشکّل از سه مرحلۀ: عزیمت، جدایی و بازگشت میداند که رشد کهنالگوها در روان فرد، مستلزم گذر از این مراحل است. برابر این مقوله، قهرمانان در افسانههای گوناگون، در قالب و هیئتهایی مختلف هستند و سرگذشتی مشابه دارند. پژوهش حاضر به روشی توصیفی - تحلیلی با هدف نقد کهنالگویی سفر قهرمان در افسانۀ «آهوبچّه» و «خواهر و برادر» است. قهرمان در این افسانهها، بدون درنظرگرفتن تقارن زمانی و عدم تقارن آن، واکاوی میشوند و شباهتهای ساختاری سفر قهرمان محرز میشود. سفر قهرمان در آثار روایی ملّتهای گوناگون، بیشتر از الگویی واحد پیروی میکنند. بیداری قهرمان درون در وجود شخصیتهای قهرمانی برپایه انگاره کمپبل، پایاندهندة این نظریۀ است که باعث فرایند دگردیسی میشود.
A subcategory of psychological critiques is Jung’s archeology critique through which the existing archetypes are examined. Archetypes are hereditary and refer to ambiguous and complicated levels of collective subconscious among humans. Having penetrated the collective subconscious, they become an inherent part of individuals’ psychological organization. One of the most practical and universally known archetypes, also known as the core of the sole myth, is Campbell's concept of "hero journey". As it is claimed in this archetype, the journey comprises three stages of departure, separation, and return, and the development of archetype in individuals’ psyche entails passing through the provided stages. Same as this subject, heroes in various legends appear in different forms that have a similar story. Through the integration of descriptive-analytical method, the current study aims at analyzing the myth of "Ahu bacheh" and "sister and brother" through the critique archetype of hero journey. Irrespective of the symmetrical and asymmetrical aspect of time, heroes in such legends are analyzed and their structural similarities will be uncovered. Hero’s journey in works of different nations follow a unique pattern. The awakening of the inner hero in the protagonist based on Campbell’s idea is a true representation of his theory of sole myth which leads to the process of transformation.
خلاصه ماشینی:
یکی از این مباحث، کهنالگوهای سفر قهرمان و سیر تحوّل شخصیت آن در افسانههای ایرانی و خارجی، برابر با شالودهها فکري کمپبل است.
در نوشتار حاضر برپایۀ این نظریه به مقولۀ سفر قهرمان و سیر و تحوّل شخصیت و تکامل فردیت وی، در افسانههایی از ملل گوناگون «آهوبچّه» نمونهای از افسانههای ایرانی و «خواهر و برادر» بهعنوان نمونهای از افسانههای مغرب زمین (افسانههای خارجی) موردپژوهش و بررسی قرار گرفته شد.
ازجمله، این مقالهها: «بررسی سفر قهرمانی شخصیت در بوف كور با تکیهبر کهنالگوهای بیداری قهرمان درون» (1392) که از منظر نقد کهنالگویی یونگ، کمپبل و پیرسون در نظریات خود به آن اشاراتی داشتهاند.
این پژوهش براساس نظریه کمپبل مراحل مختلف سیر تحوّل شخصیت قهرمان را در شماری از دانشجویان بررسی کرده و نشان داد که تجربیات قهرمان در طول سفر برای افراد در زندگی کنونی قابل تجربه است.
نتایج بررسی نشان داد که شرکتکنندگان در این تحقیق (با شناخت قبلی Daniela Lehner Dirkx از مراحل سیر تحوّل شخصیت) قادر بودند پیچیدگیهای ناخودآگاه خود را کشف کرده و به نیازها و ویژگیهای جدید خود آگاهی یافته که نهتنها به شناخت عمیقی از خود دست یافته بلکه باعث شناخت دیگر انسانها (بهصورت جمعی) برسند.
واکاوی و پژوهش در دو داستان، برپایۀ نظرية اسطورهگرا و کهنالگوی سفر قهرمان کمپبل بوده و با توجّه به اینکه تاكنون افسانههای ملل گوناگون از دیدی تطبیقی و از منظر اینگونه نقد روانشناختی بررسی نشده؛ میتوان گفت تحليل حاضر، در نوع خود بكر و دسته Yogyakarta Formenti &West Boyd & Myers Freiler Clark 2.