چکیده:
با ورود اعراب مسلمان به ایران در پی فتوح اسلامی، اسکان آنها از نظر مکانیابی، ارتباط و تعامل آنها با بومیان ایرانی اهمیت بهسزائی یافت. مهاجرت اعراب به ایران در سده نخست اسلامی، در مسئله مالکیت زمین و نحوه بهرهبرداری و اداره آن تحولات عمیقی بهوجود آورد که در برخی موارد با با سنتهای ملکی ایران و یا موازین فقهی اسلام مطابق بود، امّا در بسیاری موارد در تضّاد با این اصول شمرده میشد. پرسش اصلی مقاله این است که اسکان اعراب فاتح در ایران چه تحولاتی در مناسبات زمینداری و حقوق مالکیت زمین بهوجود آورد؟ برای پاسخ به این پرسش به شیوه تبیین دادههای تاریخی پرداخته شده و دستاورد این پژوهش نشان میدهد که اعراب در سه قرن نخست اسلامی، برای جاری کردن قواعد شرع اسلام در سنتها و قوانین ملکی ایران تلاش زیادی بهکار بستند، اما چالشهای بسیاری نیز پیش روی خود داشتند و این چالشها تا قرنهای بعد ادامه یافت.
Arrival of Arabs in Iran after the Islamic conquest, their settlement became more important because of the location for migration, also their communication and interaction with the natives Iranian. Arab migration to Iran in 7th and 8th centuries, brought about profound changes in the issue of land ownership and the way of its exploitation and administration, which in some cases was in accordance with the traditions of proprietary relationships in Iran or Islamic jurisprudence standards, but in many cases, it was considered to be in contradiction with these principles. The article focuses on the main question: what were the changes in proprietary relationships and land ownership rights in Iran as a result of the settlement of Arabs? the result of the historical research has been explained that in the first centuries of Islam(7th to 10th AD Centuries), the Arabs made a lot of effort to implement the rules of Islamic Sharia in the Iranian traditions and laws of land ownership, but the challenges Many of them had to face them and these challenges continued until the future centuries.
خلاصه ماشینی:
پرسش اصلی مقاله این اسـت کـه اسـکان اعراب فاتح در ایران چه تحولاتی در مناسبات زمینداری و حقوق مالکیت زمین به وجود آورد؟ برای پاسخ به این پرسش به شیوه تبیین داده های تاریخی پرداخته شده و دستاورد این پژوهش نشان می دهد که اعراب در سه قرن نخست اسلامی ، برای جاری کردن قواعد شـرع اسـلام در سنت ها و قوانین ملکی ایران تلاش زیادی به کار بستند، اما چالش های بسیاری نیـز پـیش روی خود داشتند و این چالش ها تا قرن های بعد ادامه یافت .
علاوه بر این ،اصل مالکیت نهائی زمین که از نظر اسلام متعلّق به خداوند اسـت و بـه تکـرار در آیات قرآن مستند شده است ، ١ از مهّم ترین اصولی بود کـه در ملاحظـات حقـوقی و مناسـبات ملکی دوران اسلامی سیطره کامل داشت ٢.
پیشینه پژوهش نشان می دهد که به رغم توجه پژوهشگران به موضـوعات مهمـی همچـون مهاجرت و اسکان قبایل عرب به ایران ، زمین داری و مبانی فقهی آن در دوره اسلامی ، خـراج و دیگر موضوعات در ارتباط با این موضوع ، اما نقش و الگوی اسکان اعراب مسلمان در ایران و بازتاب آن در زمین داری و مناسبات ملکی به صورت مستقل مورد پژوهش قرار نگرفتـه اسـت که از آن جمله است در پژوهش هایی همچون مقاله مفتخری و همکاران ایشان (١٣٩٣) باعنوان «پی آمدهای اجتماعی مهاجرت قبائل عرب به خراسان در قرون نخستین اسلامی » انگیـزه هـای اقتصادی را مهم ترین دلیل مهاجرت و استقرار اعراب در خراسان می دانـد.