چکیده:
یصنّف النقد السوسیولوجی ضمن أنواع النقد الأدبی، الذی یرنو إلی وضع الأدب فی سیاق اجتماعی واسع النطاق، فتحلیل العلاقة الرابطة بین الأدب والمجتمع یشکّل الأساس والرکیزة لظهور النقد الاجتماعی الأدبی، کما ترکّز هذه المقاربة علی بنیة التأثیر الأدبی وعلاقته بالمجتمع. إنّ المقاربة البنیویة التکوینیة تذهب إلی أنّ الفکر الجماعی هو الذی یخلق الأثر الأدبی، بینما یحاول الکاتب تنظیم أوراق الوعی والفکر الجماعی والتنسیق بین مکوّناته، فالقضایا الاجتماعیة تتجلّی علی ید الکاتب ورؤیته الکونیة فی الآثار الأدبیة. ولمّا کانت الروایة صورة موضوعیة لمقاربات الکاتب وأفکاره عن الحالة الفکریة والثقافیة السائدة علی المجتمع، فأنّ المقال هذا، یرید تقدیم قراءة نقدیة اجتماعیة لروایة "ناقة صالحة"، لکاتبها سعود السنعوسی، وذلک بالاعتماد علی المقاربة البنیویة التکوینیة. وهذه الدراسة تسعی لرسم ملامح المجتمع القبلی الکویتی کما کان فی القرن العشرین، وکذلک إبراز ما تحمله هذه الروایة من أهمیّة فی رسم النظام القبلی وإظهار جوانبه الاجتماعیة الکامنة فیه. توصلت الدراسة إلی نتائج أهمّها أنّ الروایة قد بذلت مساعیها لرسم صورة عن بنیة القبیلة وما تحمله من قضایا بین طیّاتها، للقارئ وذلک من خلال الأطر التی وضعت الشخصیات فیها، کما حاول الکاتب أن یعکس البنیة الاجتماعیة للقبیلة التی وضعت علی صرح مضامین ما، أضف إلی هذا فأنّ الوعی الذی تظهره الروایة علی ید شخصیات مثل دخیل وصالحة، -بصفتها بطلة الروایة- هو دلیل علی خلق أفکار ورؤی مختلفة عن واقع القبیلة الثابت.
پس
نقد جامعه شناختی شکلی از نقد ادبی است که میکوشد ادبیات را در چارچوب اجتماعی گستردهتری قرار
دهد. تجزیه و تحلیل رابطه ادبیات و جامعه پایه و اساس ظهور نقد جامعه شناسی ادبیات است و این
رویکرد بر ساختار تاثیر ادبی و رابطه ان با جامعه تمرکز دارد. رویکرد ساختارگرایی تکوینی بر این باور است
که تفکر جمعی, خالق اثر ادیی است؛ در حالی که نویسنده» اگاهی و تفکر جمعی را سازماندهی و هماهنگ
می کند و مسايل اجتماعی توسط نویسنده و جهان بینی او در اثار ادبی انعکاس مییاید.
از انجایی که رمان تصویری عینیتگرا از دیدگاه و افکار نویسنده درباره وضعیت فکری و فرهنگی می
باشدء این مقاله به دنبال خوانش انتقادی جامعه شناختی از رمان الاقه صالحه " از سعود السنعوسی بر
اساس رویکرد ساختارگرایی تکوینی است. در این پژوهش برانیم با تامل در متن این رمان مسايل
اجتماعی که جامعه قبیله ای کویت در قرن بیستم با ان روبرو بوده را به تصویر بکشیم و اهمیت این
رمان را در به تصویر کشیدن نظام قبیله و اشکار ساختن جنبه های اجتماعی نهفته در ان نشان دهیم.
نتایج پژوهش نشان می دهد که رمان کوشیده است از ساختار قبیله و مسایل ان در چارچوب شخصیت
ها سخن بگوید وساخت اجتماعی قبیله که بر پایه دلالت هایی بنا نهاده شده» نشان داده شود. همچنین
اگاهی ایجاد شده توسط برخی شخصیت ها مانند دخیل و صالحه به عنوان قهرمان رمانء دلیلی برای
ایجاد دیدگاهی متفاوت با واقعیت ثابت قبیله بو
Sociological critique is a form of literary criticism that seeks to place literature in a broader social context. Analysis of the relationship between literature and society is the basis for the emergence of literary sociological critique and this approach focuses on the structure of literary influence and its relationship with society. The formative structuralist approach believes that collective thinking is the creator of the literary work; While the author organizes and coordinates collective consciousness and thinking and social issues are reflected by the author and his worldview in literary works. It is an objective view of the author's views and thoughts on the intellectual and cultural situation. In this study, by reflecting on the text of this novel, we intend to depict the social issues that the Kuwaiti tribal society faced in the twentieth century and show the importance of this novel in depicting the tribal system and revealing the social aspects hidden in it.. The results of the research show that the novel has tried to talk about the structure of the tribe and its issues in the context of the characters and to show the social structure of the tribe, which is based on various meanings.Also, the awareness created by some characters, such as Dakhil and Saleh, as the protagonist of the novel, was a reason to create a different perspective from the fixed reality of the tribe