چکیده:
کیفیت آموزش از جمله دغدغه های اصلی نظامهای آموزش عالی در اغلب کشورهای جهان میباشد.
سنجش کیفیت یک موسسه آموزشی وظیفه دشواری است هم به لحاظ ابعادی که بایستی مورد ارزشیابی
قرار گیرند و هم چگونگی انجام ارزشیابی مدلهای ارزشیابی متعددی برای ارزیابی کیفیت آموزش عالی
مورد توجه قرار گرفته است. از میان این مدل ها، مدل اعتبار بخشی و رتبهبندی از پذیرش جهانی برخوردار
شده است و تقریبابه عنوان مدل ارزشیابی اختصاصی آموزش عالی مورد استفاده قرار گرفته است. در
و چگونگی استقرار (Accreditation) سالهای اخیر، بحثهای بسیاری در مورد مفهوم اعتباربخشی
ساختارهای اعتباربخشی در کشور در جریان بوده است.
مقایسه وضعیت علمی دانشگاه های مختلف در سطح ملی و جهانی تحت عنوان رتبه بندی دانشگاهها انجام
میگیرد. موضوع بهبود کیفیت آموزشهای دانشگاهی، جزءلاینفک مدیریت آموزش عالی کشور است.
هدف این پژوهش بررسی اهداف، روشها و راهکارهای نهادینه کردن اعتباربخشی و رتبه بندی دانشگاهها
و موسسات آموزش عالی کشور میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل کتب، مقالات، پژوهشها و منابع
اینترنتی مرتبط با موضوع و نمونه پژوهش منابع در دسترس بود. روش جمعآوری داده ها کتابخانه ای و
بهره برداری از منابع الکترونیکی با استفاده از فیشبرداری و خلاصه برداری از منابع مذکور بود. در این
تحقیق مبانی نظری و پیشینه مرتبط با اهداف و روشهای اعتباربخشی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی
مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد اعتباربخشی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دارای اهدافی از قبیل تعیین سطح
استانداردهای رسمی، شناساندن آنها به جامعه و بخش خصوصی، مشارکت جامع اعضاء هیات علمی و
کارکنان در امر برنامهریزی و ارزیابی، تعیین معیارها و ملاکهایی برای صدور گواهینامه و پروانه
تخصصی، ارتقای کیفیت دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، رعایت حداقل استانداردها و شاخصهای
عملکردی، رتبهبندی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به منظور تخصیص بهینه امکانات، تجهیزات،
مدیریت و بطور کلی بودجه به موسسات مذکور و تعیین میزان واحدهای قابل پذیرش دانشجویان انتقالی
میباشد همچنین بررسیها نشان داد اعتبار بخشی شامل دو بخش ارزیابی درونی (خودارزیابی) و ارزیابی
بیرونی (قضاوت همگانی) است که هر کدام با استفاده از روشها شاخصها و فرایندهای خاص خود انجام
میشوند.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحقیق نشان داد اعتباربخشی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دارای اهدافی از قبیل تعیین سطح استانداردهای رسمی، شناساندن آنها به جامعه و بخش خصوصی، مشارکت جامع اعضاء هیات علمی و کارکنان در امر برنامهریزی و ارزیابی، تعیین معیارها و ملاکهایی برای صدور گواهینامه و پروانه تخصصی، ارتقای کیفیت دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، رعایت حداقل استانداردها و شاخصهای عملکردی، رتبهبندی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به منظور تخصیص بهینه امکانات، تجهیزات، مدیریت و بطور کلی بودجه به موسسات مذکور و تعیین میزان واحدهای قابل پذیرش دانشجویان انتقالی میباشد همچنین بررسیها نشان داد اعتبار بخشی شامل دو بخش ارزیابی درونی (خودارزیابی) و ارزیابی بیرونی (قضاوت همگانی) است که هر کدام با استفاده از روشها شاخصها و فرایندهای خاص خود انجام میشوند.
در ده سال گذشته در کشورهای مختلف جهان پژوهشهایی مبنی بر استفاده از شاخصهای آموزشی به عنوان یکی از مکانیسمهای تحلیل کارایی دانشگاهها صورت گرفته است و بطور کلی از نتایج این ارزیابیها در رتبهبندی دانشگاهها استفاده میشود.
در سال 2000 میلادی نظام تضمین کیفیت جديدی به مؤسسات آموزش عالی ژاپن پیشنهاد شد که مورد پذيرش مؤسسه ملی مدارک علم قرار گرفت و مسئولیت انجام آن نیز از طرف دولت به خود اين مؤسسه واگذار شد.
پیشینه تجربی احمدی و همکاران (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان شاخصهای رتبهبندی آموزشی دانشگاههای ایران و جهان نشان دادند که با توجه به مساله جهانی شدن آموزش و گسترش مراکز آموزشی ضرورت ارزشیابی کارایی دانشگاهها نمایان است.
Questions abound as the college-rankings race goes global Chronicle of Higher Education, March 13.