چکیده:
ادبیات نظام ویژه ای از زبان است که با زبان معیار و روزمره تفاوت دارد. یکی از ارکان مهم زبان ادبی، شکست هنجارهاست. شاعر با توسل به شگردهای زبان شاعرانه (کاربرد وزن، صورخیال، جابه جایی ارکان جمله و...) زبان را از هنجار عادی دور میکند و خالق اثری میشود که برای خواننده تازگی دارد. بنابراین شعر را مضمون یا موضوع خاصی پدید نمیآورد بلکه کاربرد متمایززبان است که شعررا پدید میآورد. موکاروفسکی مهمترین کارکرد زبان شاعرانه را در ویران کردن زبان معیارمی داند وبه این نتیجه میرسد که بدون سر پیچی از قاعدههای زبانی، شعروجود نخواهد داشت. انحراف از هنجارعادی زبان دربافتهای مختلف اجتماعی و تاریخی با یکدیگر تفاوتهایی دارد و سبب میشود که در هر عصر، شاعران با زبانی خاص سخن بگویند. در سبک هندی نیز هنجارگریزی کلامی و خروج از قواعد زبان در آثار شاعرانی بزرگ مانند کلیم کاشانی نمایان است و هدف از این نوشتار بررسی مهمترین نمودهای هنجارگریزی و خلاف عادتهای کلامی در غزلیات این شاعر است.
خلاصه ماشینی:
در سبک هندی نیز هنجارگریزی کلامی و خروج از قواعد زبان در آثار شاعرانی بزرگ مانند کلیم کاشانی نمایان است و هدف از این نوشتار بررسی مهمترین نمودهای هنجارگریزی و خلاف عادتهای کلامی در غزلیات این شاعر ا چکیact> کلید واord> ord>زبان معیار، زبان ادبی، هنجارگریزی، خلاف آمد عادت، سبک هندی، کلیم کاش ادبیات نوع خاصی از زبان است که با زبان روزمره و هر نوع زبانی که وسیله انتقال معنی باشد، تفاوت دارد.
(صفوی، 1373: ص 47) هنجارگریزی، آفرینش یک اثر ادبی بر «خلاف آمد عادت» مخاطب است که حافظ هم به آن اشاره کرده است: از خلاف آمد عادت بطلب کام که من کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم (دیوان حافظ 5 /319) به عبارتی دیگر در یک اثر شعری بر جسته، شاعر با عادت ستیزی و هنجارگریزی سعی میکند از طریق ابداع و نوآوری، زبان شعری خود را از گونههای متداول و عادی به دیگر گونههایی سوق دهد که برای مخاطب تازگی دارد.
نتیجهگیری کلیم کاشانی به عنوان یکی از شاعران مشهور سبک هندی از شگردها و شیوههای مختلف هنجارگریزی برای خروج از قواعد زبان و هنجار شکنی در زبان بهره جسته است که مهمترین آنها در موارد زیر خلاصه میشود: هنجارگریزی معنایی، مهمترین نمود هنجارگریزی در غزلیات کلیم است و شامل پارادوکس، حس آمیزی، تشخیص و تشبیه است.
شفیعی کدکنی، محمد رضا، شاعر آینه ها(بررسی سبک هندی و شعر بیدل)، چاپ اول، انتشارات آگاه، تهران، 1366.