چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمانهای فعالسازی رفتاری و آموزش تلقیح استرس بر هیجان تحصیلی و حل مسئله اجتماعی دانش آموزان با اضطراب اجتماعی بالا بود. روش پژوهش شبه ازمایشی از نوع پیشآزمون- پسآزمون و دورهی پیگیری دوماهه همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه دانشآموزان 15 تا 18 ساله با اضطراب اجتماعی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1400و 1401 بود. بدین منظور به شیوه نمونهگیری تصادفی از بین نواحی شش گانه آموزش و پرورش اصفهان ،ناحیه 2 انتخاب و به طور تصادفی تصادفی چند مرحله ای 8 دبیرستان انتخاب وبا اجرای پرسشنامه اضطراب اجتماعی نوجوانان پاکلک (۲۰۰۴) مورد غربالگری قرار گرفتند که از این میان تعداد ۶۰ نفر دارای اضطراب بالای 93 بودند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی (هر کدام ۲۰ نفر) و یک گروه کنترل (۲۰ نفر) گمارده شدند. افراد گروههای آزمایشی به صورت موازی و همزمان در جلسات درمانی فعالسازی رفتاری و تلقیح استرس شرکت کردند؛ اما برای گروه کنترل، مداخلهای صورت نگرفت. ابزار اندازهگیری شامل پرسشنامههای هیجان تحصیلی پکران و همکاران(2002) و حل مسئله اجتماعی درزیلا و همکاران (2002) بودند که قبل و بعد از مداخله توسط گروه کنترل و آزمایش تکمیل گردید. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از روش آماری تحلیل واریانس اندازهگیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرمافزار SPSS-24 استفاده شد. یافتهها نتایج نشان داد، درمان فعالسازی رفتاری بر حل مسئله اجتماعی و هیجان تحصیلی از روش درمانی تلقیح استرس برای دانش آموزان 15 تا 18 ساله با اضطراب اجتماعی اثربخشی نیرومندتری داشته است و اثرات مداخلات در طول زمان ثابت باقی مانده است (01/0p<). بر این اساس می توان نتیجه گرفت که درمان فعالسازی رفتاری میتواند به عنوان مداخلات درمانی بر حل مسئله اجتماعی و هیجان تحصیلی در نوجوانان با اضطراب اجتماعی به کارگرفته شود.
This study aimed to determine the effectiveness of behavioral activation therapy and stress inoculation training on academic emotions and social problem-solving of students with high social anxiety. The research design was a quasi-experimental design with pretest-posttest and two-month follow-up, including a control group. The statistical population consisted of all 15 to 18-year-old students with social anxiety in Isfahan during the academic years 1400 and 1401. Through random sampling from the six educational districts of Isfahan, District 2 was selected, and eight high schools were randomly selected through multistage sampling. The Pakravan et al. (2002) Academic Emotion Questionnaire and the Dehghani et al. (2002) Social Problem-Solving Questionnaire were used as measurement tools, which were completed by the control and experimental groups before and after the intervention. Data analysis was conducted using repeated measures analysis of variance and Bonferroni post hoc test in SPSS-24 software. The results showed that behavioral activation therapy had a stronger efficacy than stress inoculation training in improving social problem-solving and academic emotions of students aged 15 to 18 with social anxiety (p < 0.01). The effects of the interventions remained constant over time. Based on these findings, it can be concluded that behavioral activation therapy can be employed as a therapeutic intervention for enhancing social problem-solving and academic emotions in adolescents with social anxiety.