چکیده:
در جهانی كه پیوسته در حال رشد و تحول است، مقولة كارآفرینی نقشی مهم در جریان توسعة جوامع دارد. این مقوله یكی از محورهای موردتأكید در فرهنگ عامیانه و ادبیات شفاهی بهشمار میآید. ضربالمثل نمونهای برجسته از فرهنگ عامیانه است كه با ساختاری كوتاه و آهنگین و برگرفته از داستانی عامیانه به پدیدههای مختلف جامعه اشاره دارد. در برخی از ضربالمثلهای عربی به مهمترین شاخصهای كارآفرینی همچون سختكوشی، خردمندی، مسئولیتپذیری، فردگرایی، فرصتطلبی و درآمدزایی اشاره میشود كه این امر بر اهمیت پژوهش در این موضوع میافزاید. در پژوهش حاضر تلاش می شود با تكیه بر روش توصیفی- تحلیلی، مقولة كارآفرینی در 200 ضربالمثل منتخب عربی موردبررسی قرارگیرد و مهمترین جهتگیریهای بلاغی آنها استخراج گردد. نتایج نشان میدهد فراوانی بالای شاخصة سختكوشی (32%) و خردمندی (23%) در ضربالمثلهای مورد بحث، بیانگر اهمیت كار و تلاش توأم با خرد و عقل در میان عربهاست. از منظر بلاغت نیز فراوانی بالای جهتگیری توصیفی (47%) و انگیزشی (34%) نشاندهندة توسعة جامعة عرب در توضیح و تبیین شرایط كاری برای مخاطب و ایجاد انگیزه در وی و تشویق به تلاش مداوم و پرهیز از تنبلی و سُستی است.
تلعب ریاده الاعمال دورا ريیسیا فی تقدم المجتمعات التی تتغیر باستمرار، فهی من المحاور الهامه فی الثقافه الشعبیه والادب الشفوی. تعد الامثال نموذجا للثقافه الشعبیه وهی ذات هیکل قصیر وایقاعی وماخوذه من حکایه شعبیه تشیر الی مختلف قضایا وظواهر المجتمع. نری بعض الامثال العربیه تشیر مباشره او غیر مباشره الی اهم مجالات ریاده الاعمال مثل الجهد والعقلانیه والمحافظه والمسوولیه والدخل العايد، وهذا یوکد علی اهمیه البحث فی هذا المجال. وهذه الدراسه معتمده علی المنهج الوصفی-التحلیلی تبحث عن ظاهره ریاده الاعمال فی 200 مثل عربی مختار وتوکد کذلک علی مبانی علم البلاغه واستخراج مقاصدها فی المعانی الثانویه. اظهرت النتايج ان عددا کبیرا من الامثال المختاره تدور حول مسيله الجهد والاجتهاد (32٪) والعقلانیه (22٪) فی الاعمال الیومیه، وذلک یشیر الی اهمیه العمل والاجتهاد المقترنین بالعقل والحکمه عند العرب. ومن المنظور البلاغی فان عددا کبیرا من هذه الامثال تنحو الی الاسالیب الوصفیه (47٪) والتحفیزیه (34٪)، وذلک یدل علی تطور المجتمع العربی فی التعبیر عن ظروف العمل للجمهور وتحفیزه وتشجیعه علی الاجتهاد الدايم وتجنب الکسل والضعف.
In a world that is constantly growing and evolving, entrepreneurship plays an important role in the development of societies. This category is one of the emphasized axes in folk culture and oral literature. A proverb is an outstanding example of folk culture that refers to various phenomena of society with a short and melodious structure derived from a folk story. In some Arabic proverbs, direct or indirect reference is made to the most important entrepreneurial indicators such as hard work, wisdom, responsibility, individualism, opportunism and income generation, which adds to the importance of research on this issue. In the present research, an attempt is made to examine the entrepreneurship category in 200 selected Arabic proverbs by relying on the descriptive-analytical method and to extract their most important directions by emphasizing the foundations of rhetoric. The results show that the high frequency of hard work (32%) and wisdom (23%) in the discussed proverbs indicates the importance of work and effort combined with wisdom and reason among Arabs. From the rhetorical point of view, the high frequency of descriptive orientation (47%) and motivational orientation (34%) shows the development of the Arab society in explaining the working conditions to the audience and motivating and encouraging them to make continuous efforts and avoid laziness.