چکیده:
در فرهنگ دینی، خدمترسانی به مردم از جایگاه ویژهای برخوردار است. اولیای الهی همواره در خدمت به خلق پیشقدم بوده و به پیروان خویش سفارش نمودهاند. پیامبر اکرم6 میزان محبوبیت نزد خدا را وابسته به خدمترسانی معرفی کرده و امام رضا7 نشانه کمال عقل انسان را خدمترسانی به دیگران تبیین میکند. در جوامع سکولار، غایت خدمت به دیگران، اموری مانند سلامت بدنی و روحی و یا آبادانی و توسعه شهر و روستائی است که فرد در آن زندگی میکند اما خدمت رسانی در فرهنگ دینی زمینه رشد و تعالی، کمال انسانی و قرب به خداوند را برای فرد فراهم میآورد. در آموزههای دینی خدمت گزاری به دیگران، برترین مصداق عبادت و بندگی خدا معرفی شده و مورد تأکید قرارگرفته است. اخلاق خدمت در سیره و آموزه رضوی از چنان گسترهای برخوردار است که علاوه بر فعالیت خدمترسانی، تصمیم و نیت خدمتگزارانه را نیز مشمول پاداش الهی میداند. این جُستار، قواعد و اصول اخلاق خدمتگزاری را در سه حوزه «اخلاق خدمت به نیازمندان»، «اخلاق جود و بخشش» و «اخلاق خدمت برای کارگزاران» در سیره و آموزه امام رضا7 مورد بررسی قرارداده است. امام رضا7 خدمت به نیازمندان را موجب ایمنی از سختیهای قیامت معرفی میکند و خدمترسانی به آنان را برای همگان توصیه میفرماید. سیره رفتاری آن حضرت در حوزه اخلاق جود و بخشش به گونهای بوده است که دریافت کننده خدمت هیچگاه احساس شرمندگی نکند. امام رضا7 حاکمان جامعه را به رسیدگى نسبت به اوضاع مسلمانان و توده مردم مورد تأکید قرارمیدهد و کارگزاران را به برابرى و برادرى با مردم سفارش میکند. در اخلاق خدمت در سیره و آموزه رضوی، وظایف کارگزاران نظام اسلامى تنها نسبت به مسلمانان خلاصه نمیشود بلکه مسئولیت دارند تا براى تمام انسانهاى تحت قلمرو حکومت خود با هر مرام و مسلکی که باشند خدمترسانی کنند و کرامت انسانی آنها را ارج گذارند.
In religious culture, serving people has a special place. The divine saints have always been in the service of mankind and have given orders to their followers. The Holy Prophet (PBUH) introduced the degree of nearness to God as dependent on serving the individuals, and Imam Reza (AS) explains that serving others is a sign of the perfection of human intellect. In secular societies, the purpose of serving others is things like physical and mental health, or prosperity and development of the city and village in which a person lives, but serving in religious culture is the field of growth and excellence, human perfection, and closeness to God.The ethics of service in Razavi's tradition and teaching has such a wide scope that in addition to the activity of serving, the decision and intention of service are also subject to divine reward. This research examines the rules and principles of service ethics in three areas: "Ethics of service to the needy", "Ethics of kindness and generosity" and "Ethics of service for official agents" in the life and teachings of Imam Reza (AS). Imam Reza (AS) introduces serving the needy as a means of safety from the hardships of the Day of Judgment and recommends serving them to everyone. His Holiness’s behavior in the field of generosity and forgiveness has been such that the recipient of the service never feels ashamed. Imam Reza (AS) emphasizes the rulers of the society to be attentive to the situation of Muslims and the mass of the people and orders the officials to be equal and brotherly with the people. In the ethics of service in Razavi's way and teaching, the duties of the officials of the Islamic system are not only limited to Muslims, but they have the responsibility to provide service to all people under their government, regardless of their profession, and to respect their human dignity
خلاصه ماشینی:
در اخلاق خدمت در سيره و آموزه رضوي ، وظايف کارگزاران نظام اسلامي تنهـا نسـبت بـه مسلمانان خلاصه نمي شود بلکه مسئوليت دارند تا براي تمام انسان هاي تحت قلمرو حکومت خـود با هر مرام و مسلکي که باشند خدمت رساني کنند و کرامت انساني آنها را ارج گذارند.
نگاه نابرابر برخي مديران و مسئولان جوامع اسلامي به مراجعه کنندگان ، توزيع ناعادلانه خدمت بين آنان و کم توجهي در مصرف و استفاده از بيت المال ، معلول چـه عواملي است و سيره و آموزه رضوي چه راه حلي براي اين مشکل پيشنهاد ميکند؟ امروزه خدمت رساني به ديگران و رفتار سخاوتمندانه با مردم کمتر به عنوان يک فضيلت اخلاقي شمرده ميشود.
اين که امام رضاع کمال عقل انسان را در گرو خيررساندن و دوري از شررساندن به ديگران معرفيکرده ، اسـتفاده ميشـود کـه آموزه هاي ديني در صدد تـرويج اخـلاق خـدمت بـين شـخص خادمـان و عـاملان خدمت رساني اسـت تـا از ايـن طربـق الگـوي اخلاقـي بـين سـازمان ها و نهادهـاي خدمت رسان استقراريابد.
امام رضاع در سـخني جـامع ، ده خصلت را نشانه کمال عقل انسان معرفي کرده و ويژگيهاي نخسـت را در مسـير خدمت رساني به ديگران تبيين ميکند: «عقل شخص مسلمان تمام نيست ، مگـر ايـن که ده خصلت را دارا باشد: از او اميد خير برود، از بدي او در امان باشند، خيـر انـدک ديگري را بسيار شمارد، خير بسيار خود را اندک بداند، هر چه حاجت از او خواهنـد دلتنگ نشود، در عمر خود از دانش طلبي خسته نگردد، فقـر در راه خـدا از تـوانگري ۵۲ (توأم با فساد) محبوب تر باشد، خواري در راه خدا از عزت با دشمن خدا محبـوب تر باشد، گمنامي را از پرنامي خواهان تر باشد، سپس فرمود: دهمي چيست ؟ بـه او گفتـه شد: چيست ؟ فرمود: احدي را ننگرد جز اين که بگويد او از مـن بهتـر و پرهيزکـارتر است ».