چکیده:
مقاله حاضر با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی در فرایند تدوین و اجرای برنامهدرسی مقطع ابتدایی در ایران انجام گرفت. رویکرد پژوهش کیفی و روش پژوهش، پژوهشنظریهای بود. بهمنظور جمعآوری دادهها از سه راهبرد بررسی اسناد بالادستی، بررسی تجارب کشورها و مصاحبه با صاحبنظران استفاده شد. بدینمنظور چهار سند بالادستی شامل سند تحول بنیادین آموزشو پرورش، سند برنامهدرسی ملی، سند راهبردی معاونت آموزش ابتدایی و مجموعه مصوبات شورایعالی آموزشو پرورش، و نظام برنامهریزی درسی چهار کشور اندونزی، مالزی، پاکستان و استرالیا مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با ده نفر از اساتید رشته برنامهریزی درسی در دانشگاههای تهران، مشهد، مازندران و بیرجند بهصورت حضوری یا تلفنی مصاحبه انجام شد. انتخاب نمونهها بهصورت هدفمند بود. ابزار گردآوری دادهها در هر بخش چکلیست بود. دادهها نیز به شیوه تحلیل مضمون مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. برای افزایش روایی دادهها از سهسویهسازی و چککردن اعضا و برای افزایش پایایی دادهها از معیارهای گوبا و لینکلن استفاده شد. الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی بر اساس مراحل هشتگانه فرایند تدوین و اجرای برنامهدرسی و نیز مؤلفههای هدف ارتباط/مشارکت، سطح ارتباط/مشارکت، ساختار ارتباط/مشارکت، مشارکتکنندگان و کانالهای ارتباطی طراحی گردید. در پایان بهمنظور اعتباریابی الگو، جلسه گروهکانونی تشکیل گردید و اصلاحات لازم انجام شد. الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی، مشارکت معلمان در فرایند برنامهریزی درسی را تسهیل نموده و سبب اجرای اثربخش برنامههای درسی میگردد.
The present article was carried out to design and validate the communication model of teachers and the curriculum planning system in the process of developing and implementing the Primary school curriculum in Iran. The research approach was qualitative and the research method was theoretical research. To collect data, three strategies were used: a review of upstream documents, a review of countries' experiences, and interviews with curriculum planning and education experts. For this purpose, four upstream documents include the document on the fundamental evolution of education, the national curriculum document, the strategic document of the deputy of primary education and the set of approvals of the Supreme Council of Education, and the curriculum planning system of the four countries of Indonesia, Malaysia, Pakistan, and Australia were investigated. Also, interviews were conducted with ten professors of curriculum planning and familiar with the elementary school's curriculum in Tehran, Mashhad, Mazandaran, and Birjand universities in person or by phone. The selection of samples in each section was made purposefully. The data were also analyzed by thematic analysis. Validity of the data was achieved through triangulation and member checking, and Guba and Lincoln's criteria were used to increase the reliability of the data. The communication model of teachers and curriculum planning system was designed based on the eight stages of the process of developing and implementing the curriculum, as well as the components of the purpose of communication/ participation, the level of communication/ participation, communication/ participation structure, participants, and communication channels. In the end, to validate this model, a focus group meeting was held and necessary reforms were made. The communication model of teachers and the curriculum planning system facilitates teachers' participation in the curriculum planning process and causes the effective implementation of curricula.
خلاصه ماشینی:
الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی بر اساس مراحل هشتگانه فرایند تدوین و اجرای برنامهدرسی و نیز مؤلفههای هدف ارتباط/مشارکت، سطح ارتباط/مشارکت، ساختار ارتباط/مشارکت، مشارکتکنندگان و کانالهای ارتباطی طراحی گردید.
کلیدواژه: اعتباریابی، الگوی ارتباطی، طراحی، معلمان، نظام برنامهریزی درسی Designing and validation of the Communication model of Teachers and curriculum planning system in Iran Majid Dadmehr, Morteza Karami, Behrooz Mahram, Samad Izadi 1 Ph. D Student in curriculum development, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
حال سؤال اصلی این است که چگونه میتوان در نظامهای متمرکز معلمان را مشارکت داد؟ کدام گروه از معلمان؟ در چه سطحی؟ و با چه ساختاری؟ بدین منظور قصد داریم الگویی تحت عنوان «الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی در فرایند تدوین و اجرای برنامه درسی» طراحی کنیم.
بهطور کلی در این سند برای مؤلفهی هدف مشارکت، به مواردی از قبیل معرفی مواد و رسانههای آموزشی و تربیتی، تبادل اطلاعات علمی، آموزشی و پرورشی، تولید محتوای الکترونیکی، بررسی راهنمای برنامه درسی، بررسی محتوای آموزشی، بررسی جدول مواد درسی پایههای مختلف تحصیلی، مطالعات ملی، منطقهای و بینالمللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، اجرا و کاربست نتایج حاصل از مطالعات و رشد حرفهای معلمان اشاره شده است.
در قسمت مصاحبه بهطور پیشفرض مراحل الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی مطابق مراحل فرایند تدوین و اجرای برنامه درسی در دفتر برنامهریزی و تألیف کتابهای درسی (Charter of Curriculum Planning, 2004) در نظر گرفته شد.
بحث و نتیجه گیری هدف اصلی پژوهش حاضر، طراحی الگوی ارتباطی معلمان و نظام برنامهریزی درسی در فرایند تدوین و اجرای برنامه درسی مقطع ابتدایی در ایران و اعتباریابی این الگو بود.