چکیده:
ادبیات تطبیقی نوعی پژوهش بینرشتهای است، که از تعامل میان ادبیات ملتها با یکدیگر سخن میگوید. معنیشناسیشناختی یکی از شیوههای مطالعه زبان است و مجموعهای از نظریات را شامل میشود که طرحوارههای تصویری از مهمترین آنهاست. شهرت و آوازه عمر خیام به خاطر جایگاه ادبی و رباعیاتش میباشد؛ او به خاطر داشتن ذوق شعری، بینش فلسفی خود را در قالب رباعیات بیان کرده است. ایلیا ابوماضی که در ادبیات عرب به شاعر خوشبین معروف است، در موضوعات فلسفی از جهانبینی خیام تأثیر پذیرفته است. پژوهش حاضر، پس از ارائه تعاریف کلی پیرامون مبحث معنیشناسیشناختی در چارچوب نظریه طرحوارههای تصویری، به شیوه توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی مکتب آمریکایی، به مطالعۀ تأثیر و تأثر خیام بر اندیشه های ابوماضی و نیز تحلیل پسامد مضامین فلسفی و عرفانی در طرحوارههای حرکتی عمرخیام، شاعرِ ایرانی و ایلیا ابوماضی شاعرِ عرب میپردازد. نتایج پژوهش نشان میدهد، که اندیشۀ دو شاعر در زمینۀ طرحوارۀ حرکتی اندیشۀ مرگ و عدم پایداری روزگار در مواردی مشابه و در مواردی متفاوت است؛ نیستی و ناپایداری، وجه بارز طرحوارههای حرکتی خیام است؛ اما ابوماضی به طرحوارۀ حرکتی انتقال از مکانی به مکان دیگر معتقد است. طرحوارههای حرکتی نکوهش نگرانی از مرگ و لزوم استفاده از لحظات عمر و فلسفۀ خوش باشی در اشعار هر دو شاعر متشابه است.
Comparative literature is a kind of interdisciplinary research that talks about the interaction between the literatures of nations. Cognitive semantics is one of the methods of studying language and includes a set of theories, among which the visual schemes are the most pivotal. Omar Khayyam is well-known for his literary position and quatrains in this respect. Precisely, due to his poetic taste, he has expressed his philosophical insights in the form of quatrains. Elia Abu Madi, who is known as a unique poet in Arabic literature, has been influenced by Khayyam's worldly viewpoint in philosophical matters. The present study, after providing general definitions on the subject of cognitive semantics in the framework of visual schema theory in a descriptive-analytical manner with a comparative approach of the American school, is an attempt to study the effect of philosophical and mystical themes on the movement schemas of the Iranian poet "Omar Khayyam" and "Elia Abu Madi". The results of the research show that the thoughts of the two poets on the movement scheme of the concepts like death and the instability of the times are similar in multiple cases. On the other hand, Nothingness and instability are the hallmarks of Khayyam's movement schemes, but Abu Madi believes in the movement scheme of moving from one place to another. The movement schemes condemn the fear of death and the need to use the moments of life and the philosophy of well-being in the poems of both poets.
خلاصه ماشینی:
در پژوهش پیشرو با مقایسه تطبیقی طرحوارههای تصویری حرکتی در اشعار دو شاعر، به تأثیر اندیشههای خیام بر سرودههای ایلیا ابوماضی میپردازیم و وجوه اشتراکات و تفاوتهای اندیشه این دو شاعر در زمینه طرحوارههای حرکتی را مورد نقد و کنکاش قرار میدهیم.
خیام، در باب اندیشه ناپایداری روزگار و اندیشه مرگ و گذران سریع عمر و بسیاری از اندیشههای دیگر سخن گفته و این جریان فکری در سیر اندیشه ایلیا ابوماضی به زبانی دیگر مطرح شده است.
در پژوهش حاضر، از روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی (مکتب آمریکایی) برای واکاوی طرحوارههای حرکتی رباعیات خیام و اشعار ابوماضی استفاده شدهاست؛ پیشفرض نویسنده برای انتخاب این دو دیوان، همسانیهای نسبی بافت فرهنگی و اجتماعی جوامع عربی با جامعه ایران و نزدیکی نگاه دو شاعر در زمینه رویکرد فلسفی و عرفانی به جهان بودهاست.
خیام و ایلیا ابوماضی در باب نکوهش نگرانی از مرگ و غم و اندوه ناشی از حرکت سریع عمر و نیز لزوم استفاده از لحظات عمر و خوشگذرانی، طرحوارههایی با اندیشهای مشابه دارند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (خیام، 1398: 68) چارچوب این رباعی، در نکوهش دلتنگی و غم و اندوه گذر ایام عمر است.
اندیشه ناپایداری روزگار و نیستی بعد از آن، مسألهای است که ذهن خیام را به خود مشغول کرده و بخشی از طرحوارههای تصویری حرکتی را به خود اختصاص داده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (خیام، 1398: 66) خیام، در بیت دوم این رباعی به مفاهیم مرگ و زندگی اشاره میکند.
An Introduction to Cognitive Linguistics Theories and Concepts.