چکیده:
یکی از مسائل اساسسی صنعت نفت بحث مدیریت ریسک است که با لزوم سرمایه گذاری در پروژههای پیچیدهتر کنونی به یک چالش بدل شده است. لذا میطلبید که قراردادهای این صنعت در قالب و اصول خاصی طراحی شوند تا به بهترین شکل امکان مدیریت ریسک را برای طرفین فراهم آورند. قرارداد ائتلاف پروژه که در ادبیات مهندسی ایران از آن با عنوان تحویل یکپارچه روژه نام برده شده است، در پاسخ به چنین نیازی ابداع شد. چنین رویکرد نوینی از انگلیس آغاز شد و اکنون در برخی کشورها مانند استرالیا بکار میرود. نویسندگان نوشتار حاضر را به بررسی اصول حاکم بر قراردادهای ائتلاف پروژه از منظر استراتژیهای مقابله با ریسک اختصاص داده اند. اصول اصطیادی حاکم بر قراردادهای ائتلاف پروژه از جمله اصل مسئولیت مشترک در نقاط اتصال پروژه، اصل قبول ریسک در نقطه استقلال، اصل تسهیم ضرر و منفعت و غیره نیز ناشی از بررسی نمونه قراردادهای ائتلاف و دستورالعملها و مقالات منتشره در این خصوص هستند. حاصل آنکه اجرای دقیق این اصول در روابط میان شرکا امکان مدیریت مطلوب ریسکها را فراهم میآورد، چنانکه پروژههای اجرا شده هم چون پروژه میدان نفتی اندرو این مساله را به اثبات میرساند.
One of the major issues of oil and gas industry is risk management that nowadays has been challenged due to necessity for investing in complicated projects. So there has been a need to design a kind of contract with special structure and principles in order to provide the possibility of the best risk management. Project alliancing that in Iran engineering literature named Integrated Project Delivery (IPD) has been created in response to this kind of need and necessity. Such a novel approach has begun from England and nowadays is applied in some other countries such as Australia. So in this article, the Authors have studied the principles governing project alliancing in oil and gas industry from the perspective of risk confrontation strategies. This principles such as several liability in independent points of project, principle of gainshare-painshare and so on, have been discovered from reviewing template of project alliancing contracts, instructions and published articles. As a result the precise performance of these principles in the relationships of participants, provide the possibility of the best risk management such as Andrew Project performed by British Petroleum and its contractors.
خلاصه ماشینی:
به عبارت ديگر استراتژي امتناع و قبول ريسک را مي توان دو روي يک سکه دانست ، لذا بررسي استراتژي قبول و امتناع از ريسک با مد نظر قرار دادن ماهيت ويژه قراردادهاي ائتلاف پروژه انجام شده که سه اصل از آن قابل استخراج است : اصل مسئوليت انفرادي در حوزه استقلالي ، اصل عدم مداخله و اصل مديريت مشترک .
راهکار ديگر انعقاد قرارداد ائتلاف پروژه اســت که هر عضو صرفا نسبت به حوزه تخصص خويش مسئوليت دارد، بنابراين در اين مدل قراردادي نيازي به مســئوليت مشترک و انفرادي اعضا نسبت به حوزه هايي که ممکن است تخصصي در آن نيز نداشته باشند، وجود ندارد، لذا روي ديگر سکه اصل عدم مداخله در نقاط استقلال پروژه است که در ذيل به تشريح آن خواهيم پرداخت .
حال سؤال اينجاست که اگر هر عضو نسبت به حوزه استقلالي خويش مسئوليت انفرادي دارد و به استناد اصل عدم مداخله ، از قبول ريسک هاي محتمل ســاير حوزه ها امتناع مي ورزد، پس چگونه مي تــوان قرارداد ائتلاف را از نوع قراردادهاي مشــارکتي دانست ؟ پاسخ را بايســتي از جمله در اصل مديريت مشترک نقاط استقلالي دانست که در ذيل به تشريح آن خواهيم پرداخت .
اصل تسهيم هزينه و منفعت اما تجلي واقعي استراتژي تسهيم ريسک در قراردادهاي ائتلاف پروژه ، اصل تسهيم هزينه و منفعت يا اصل مسئوليت مشترک اعضا نسبت به تحويل پروژه اصلي است که طي آن منافع و هزينه هاي ناشــي از اين مسئوليت ميان ايشان تسهيم شود (:٢٠٠٥ ,Sakal ٧١).