چکیده:
معماری و بالاخص معماری یادمانی در علل فاعلی، صوری و غایی خویش با هدف تاثیرگذاری بر جامعه هدف و انتقال مفاهیم دارد. از اینرو، شناخت مبانی و مبادی طراحی بناها در فهم و نقد آن امری ضروری است. تاریخ معماری نیز در ارتباطی تنگاتنگ با وقایع اجتماعی، شکل و ساختارهایی را ارائه نموده است که از طریق آن بتواند به مثابه رسانهای پایدار، مفاهیم و ارزشهای سازندگان را بیان نماید. یکی از وقایع مهم و اصلی معاصر، انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس است. انقلاب اسلامی حاوی لحن و مبانی بهخصوصی در تمامی سطوح اجتماعی، اقتصادی و هنری است. پس از پایان جنگ، به دلایلی مانند نیاز انتقال ارزشهای انسانی آن روزگار به نسلهای حاضر و آینده و نیز پاسداشت شهیدان، جانبازان و ایثارگران، بناهایی تحت نام یادمان، یادبود و موزه طراحی گردید. هدف از انجام این پژوهش مقایسه تطبیقی موزههای جنگ و دفاع مقدس است. به منظور بررسی این موضوع ضروری است که با استفاده از نمونههای موردی ساخته شده و استفاده از روشهای تحقیق توصیفی-تحلیلی به بررسی کالبد، سامانه حرکت فضایی و ریزفضاها پرداخته شود. با توجه به اهمیت موضوع و با هدف شناسایی الگوهای طراحی موزههای جنگ و دفاع مقدس، این پژوهش میکوشد تا با بررسی تطبیقی، به پرسش زیر پاسخ دهد: ویژگیهای کالبدی-مفهومی شکلدهنده به موزههای جنگ و دفاع مقدس کدامند؟ نتایج نشان می دهد؛ موزههای جنگ و دفاع مقدس از لحاظ محتوا و متن کاملا متفاوت بوده بهگونهای که نمادها، فضاسازی و بیان کالبدی غیرمنطبق برهم دارند.
Memorial architecture affects people in terms of shape, plan and design purpose. Therefore, it is necessary to know the basics of building design in criticizing its architecture. The history of architecture has presented forms and structures in line with social events. One of the important contemporary events is the Islamic Revolution and the era of holy defense. Islamic revolution has important concepts in social, economic and artistic issues. Respecting the martyrs and fighters and trying for inter-generational dialogue led to the design of monuments, memorials and museums. The purpose of this research is the comparative comparison of war and holy defense museums. Therefore, it is necessary to investigate the body, circulation and spaces by using case examples and using descriptive-analytical research methods. Based on the importance of the research and with the aim of identifying the design patterns of the museums of war and holy defense, this research tries to answer the following question with a comparative study: What are the physical-conceptual characteristics that shape the museums of war and holy defense? Results show; the war museums and holy defense museums are completely different in terms of content and form in such a way that the symbols, space creation and physical expression are inconsistent.
خلاصه ماشینی:
به منظور بررسي اين موضوع ضروري اسـت کـه بـا استفاده از نمونه هاي موردي و استفاده از روش هاي توصيفي، تطبيقي و تحليلي به بررسـي نمونـه ها از لحاظ محتوا، کالبد، نشانه شناسي ، سامانۀ حرکـت در فضـا و ريزفضـاها پرداختـه و درنهايـت بـا استفاده از قياس تطبيقي به آسيب شناسي تعدادي از موزه هاي دفاع مقدّس و جنگ پرداخته شود.
معيارهايي که براي انتخاب شهر و کشور به عنوان نمونـۀ مـوردي مطالعه در نظر گرفته شده براين اسـاس بـوده اسـت کـه تمـامي موزه هـاي داخلـي کشـور کـه بـه بهره برداري رسيده و يا از لحاظ طـرح قابل بررسـي هسـتند بـه عنوان نمونـه هاي مـوردي داخلـي و براساس پراکندگي کشورها اعم از کشورهاي همسـايه ايـران در منطقـه و همچنـين چنـد نمونـه از کشورهاي شرقي و غربي به عنوان نمونه هاي مـوردي خـارجي جهـت مقايسـۀ دو مفهـوم جنـگ و دفاع مقدّس انتخاب شده است .
اين تحقيقات نشان مي دهنـد کـه درزمينـۀ مبـاني نظري و کالبدي حوزٔە دفاع مقدّس ، تفاوت ماهيتي ـ شکلي بـا مـوزه جنـگ ديـده نشـده اسـت و علاوه بر آن ، موزه هاي جنگ عمدتاً شکل گرا بوده و وظيفۀ انتقال ارزش و مفهوم را برعهده ندارند.
در دفاع مقدّس هدف تسخير نيست ؛ بلکـه دفـاع از ارزش ها و داشته هاي معنوي جامعه مظلوم است و ريشۀ ايـن گـرايش را مـي تـوان در تأکيـد بـر واقعه عاشورا و جهاد امام حسين (عليه السلام ) دانست .
هدف از ساخت اين بناهـا، بيـان ظـواهر جنـگ بـوده و عمـدتاً نگـاهي روايت محور دارند؛ درحالي که موزه هاي دفاع مقدّس براي بيـان ارزش هـاي والاي دفـاع مقـدّس و مفاهيم مرتبط با آن طراحي و ساخته مي شوند.