چکیده:
محوریترین عامل آرامش روان، ذکر خداوند بلندمرتبه است. خداوند در سورۀ احزاب میفرماید: «یا ایّها الّذین آمنوا اذکروا اللّه ذکرا کثیرا و سبّحوه بکرة و اصیلا» (احزاب: 41ـ42). پیام این دو آیه آن است که عبادت و نیایش سبب آرامش روحی و اطمینان و سلامت روانی است و آدمی را از اضطراب و دلهره مصون نگه میدارد. در آیۀ دیگری آمده است: «الا بذکر اللّه تطمئنّ القلوب» (رعد: 28)؛ این آیه نیز در سه جبهۀ طبیعت و اجتماع و نفس به انسان نیرو می دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اذکار پرکاربرد، مراحل و مراتب ذکر و تاثیر ذکر بر فرهنگ عبادت انجام گرفته است. مطالعۀ حاضر از نوع کیفی است و به روش هفتمرحلهای سنتزپژوهی ساندلوسکی و با استفاده از روشهای کدگذاری باز و محوری انجام شده است. واحد تحلیل، قرآن و کتب معتبر مذهبی مشتمل بر اذکار است. نویسنده برای فراهم آوردن اطلاعات موردنیاز، از کاربرگی که خود طراحی کرده استفاده نموده و برای اطمینان از نحوۀ کدگذاریها از دو نفر ارزیاب جهت کدگذاری مجدد بهره برده است. نتایج حاصل از بررسی و تحلیل مطالعات، شناسایی کد مفاهیم مرتبط با الگوی ذکردرمانی را به همراه داشته است. بیشترین اذکار، صلوات، استغفار، لا اله الا الله و آیة الکرسی است. مرحلۀ قلبی ذکر، مستلزم فراهمسازی مراحل و مراتب آن و استفاده از اذکار پرکاربرد و تاثیرگذار است. مراتب ذکر، علاوه بر کاهش اضطراب، سبب ارتقای فرهنگ عبادت و ارتباط معنوی میشود؛ بدینجهت الگوی ذکردرمانی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ان ذکر الله تعالی هو العامل الاساسی للسام النفسی. قال الله سبحانه فی سوره الاحزاب: «یا
صیا » )الاحزاب: 41 42 (. وما تقصد هاتان
یها الذین امنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا و سبحوه بکره و ا
ا
الایتان ان العباده والصاه تسبب الصحه الجسدیه والثقه والسامه النفسیه و تحمی الانسان من
لا بذکر الله تطمين القلوب » )الرعد: 28 (؛ وهذه الایه
الاضطراب والقلق. وجاء فی ایه اخری: «ا
تقوی الانسان فی ثلاثه جوانب: الطبیعه والاجتماع والنفس. هذا وتم البحث الحاضر وهو من
بحوث نوعیه کیفیه باستخدام منهج تحلیل میتا او التحلیل التلوی لسیندافیسکی الذی یتضمن تطبیق
الطرق الاحصايیه السبعه علی نتايج دراسات وکذلک بتوظیف طریقی الترمیز المفتوح والمحوری
مستهدفا دراسه الاذکار الاکثر استعمالا ومراتب الذکر واثره علی ثقافه العباده. ان وحده التحلیل فی
هذا البحث هی القران الکریم والکتب الدینیه فی الاذکار الصحیحه واستخدم الباحث ورقه عمل
صممها واعدها نفسه توفیرا للمعلومات المطلوبه کما انه وظف مدققین معتمدین اثنین لاعاده
الترمیز تاکدا من کیفیه الترمیز. وقد حددت نتايج تحلیل الدراسات والبحوث ترمیز المفاهیم
المتعلقه بنموذج العاج المعنوی بالذکر. ان اکثر الاذکار هو الصلوات والاستغفار والهیلله وایه
الکرسی. هذا ویتطلب الذکر القلبی توفیر خطواته ومستویاته واستخدام الاذکار واسعه الاستخدام
والتاثیر. ان مراتب الذکر تسبب انخفاض حجم الاکتياب والاضطراب کما انها تعزز ثقافه العباده
والتواصل الروحی ولذلک فان نموذج العاج بالذکر له اهمیه خاصه.
Introduction: The most important factor in the peace of mind is the remembrance of God, the In Surah Al-42-41, God says: "ya ayyoha llazina amanozkoro laha zekran kasira wa sabahuho bokratan wa asila " , which means worship and prayer, the cause of mental peace, assurance and It is mental health and keeps a person safe from anxiety and fear"Alla bezekrelahe tat'ma'eenna lgholub" (Ra'd, verse: 28) and gives strength to a person on the three fronts of nature community and soul.The present research has been conducted with the aim of investigating the widely used adhkar, stages and levels of remembrance, its effect on worship culture and individual influences.Research method: The current study is of qualitative type, using Sandavsky's seven-step synthesis research method. Analysis unit, including; Quran and authentic religious books are related to azkar. The required information was used from the worksheet form designed by the researcher and to ensure the coding method, two evaluators were used to re-code the findings.Findings: The results lead to the identification of the code of concepts related to the pattern of therapeutic mention. The most adhkar are the salawat, the Istighfar, the la ilaha illallah and Ayat al-Kursi.Conclusion: The heart stage of dhikr requires the provision of steps and levels of dhikr and the use of widely used and effective adhkar. In addition to reducing anxiety the level of dhikr has also improved the culture of worship and spiritual communication. Therefore, the model of zikr therapy is of special importance.