چکیده:
نخستین عصر ارتباطات جمعی در حدود ١٤٥٠ میلادی با اختراع چاپ آغاز شد. در این دوره به عقیده «مارشال مک لوهان» ١ دانشمند معاصر کانادایی، روابط اجتماعی و اندیشهها و رفتارهای انسانی، همه تحت تاثیر شدید نوشتههای چاپی هستند. به همین سبب وی همه مظاهر زندگی جوامع غربی را در این عصر به معرفی میکند. البته نباید فراموش کرد که از زمان اختراع گوتنبرگ ٢ تا «کهکشان گوتنبرگ» عنوان استفاده از صنعت چاپ برای انتشار وسیع و مداوم اخبار و اندیشهها و ایجاد ارتباطات جمعی واقعی چند قرن فاصله است. زیرا بطوریکه ضمن مطالعه دربارهی تحول و توسعه وسایل ارتباط جمعی مشاهده خواهیم کرد، نخستین روزنامههای چاپی اروپایی به تعداد نسبتا زیاد و با نظم دورهای هفتگی از دهه سوم قرن هفدهم یعنی در حدود دو قرن پس از ایجاد صنعت چاپ بوجود میآیند. از اواخر قرن هجدهم به دنبال انقلاب کبیر فرانسه وگسترش اندیشههای آزادی خواهی، زمینه مساعدی برای پیشرفت مطبوعات فراهم شد و بتدریج همراه با تحولات اقتصادی و اجتماعی جدید، نظیر صنعتی شدن جوامع، توسعه شهرنشینی، بالا رفتن سطح زندگی، پیشرفت آموزش و اشاعه فرهنگ، همه شرایط لازم برای انتشار روزنامه پر تیراژ آماده گردیدند. بدین ترتیب خواندن مطبوعات که پیش از آن به علل مختلفی مانند گرانی قیمت روزنامهها و بیدادی اکثری مردم رواج لازم نیافته بود. و اغلب بطور جمعی صورت میگرفت، عمومیت پیدا کرد و بصورت فردی در آمد. به همین سبب میتوان گفت ارتباطات جمعی از زمانی پدید میآیند که هر فرد امکان مییابد به میل و دلخواه خود اطلاعات لازم را از طریق روزنامهها کسب کند و مورد استفاده قرار دهد. پدیده ارتباطات جمعی با پدیده وسیع صنعتی شدن جوامع غربی همبستگی مییابد. روزنامههای بزرگ پر تیراژ غربی را میتوان آغاز گر گسترش همه جانبه وسایل ارتباطی نوین در آغاز قرن بیستم دانست. زیرا پس از جنگ جهانی اول را دیونیز به سرعت رو به توسعه گذاشت. در سال ١٩٢٠ خبرهای مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا به وسیله رادیو دراین کشور پخش شد. در سال ١٩٢٦ در آمریکای شمالی و مرکزی ٧٢٥ فرستنده رادیویی بوجود آمدند و اروپا که در این سال دارای ١٧٠ فرستنده رادیویی بود، در سال ١٩٣٠ تعداد آن را به ٢٣٨ فرستنده رساند.