چکیده:
موضوع این مقاله شعر فارسی بهعنوان بخشی از ادبیات است که مؤلفهای مهم و تأثیرگذار از مؤلفههای هویت ملی بهشمار میرود. به سبب ارزشهای هویتی و فرهنگی شعر و نقش آموزشی آن در زبانآموزی و ارتقای مهارتهای زبانی و ادبی و حضور گسترده کتابهای درسی در میان کودکان و نوجوانان لازم است برنامهریزی تخصصی در استفاده از شعر فارسی بهعنوان یک ابزار آموزشی جدیتر موردتوجه قرار گیرد. در این مقاله، با طرح پرسشهایی از چگونگی حضور شعر و شاعران در کتابهای درسی، میزان استفاده از شعر در مقایسه با نثر، شیوه انتخاب اشعار و تأثیر زمان سرایش در گزینش اشعار، به بررسی روایت کتابهای درسی از شعر فارسی پرداخته شده است. نمونه آماری منطبق بر جامعه و شامل کتابهای فارسی و نگارش دوازده پایه تحصیلی بوده است. نتایج حاصل نشان میدهد توجهی تخصصی به کاربرد شعر در کتابهای درسی و جایگاه آموزشی آن نشده، کتابها فاقد الگو و نقشه منطقی است و آنچه اکنون ملاحظه میشود، بسندگی لازم متناسب با شأن و ارزش شعر فارسی در کتاب درسی را ندارد؛ ازاینرو، پیشنهاد میشود نخست برای دوازده پایه تحصیلی نقشهای جامع بهعنوان راهنمای کاربرد متون ادبی تهیه شود؛ بهگونهای که گستره آن تمامی حوزههای شعر و نثر، کهن و معاصر، ایران و ایران فرهنگی، جد و طنز و مواردی که ازنظر کمّی و کیفی دربرگیرنده حوزه ادبیات باشد را شامل شود. تهیه راهنمای کاربرد متون ادبی، برنامهریزی منطقی و تخصصی در استفاده از ظرفیت ادبیات فارسی را در دو حوزه زبانآموزی و مهارتآموزی فراهم خواهد کرد.
This article is about Persian poems as a part of literature and a vital and effective identity factor among other identity factors. There is a demand to plan professionally on utilizing Persian poems as a significant educational tool due to these facts: identical and cultural values of a poem, the educational role of poems in learning a language and developing language and literary skills, and high usage of textbooks among children and young adults. In this paper we analyze the Persian poems in textbooks by posing questions about the manner of mentioning some poets and their poems in textbooks, the number of poems in comparison with the proses, the attitude of choosing a poem, and the impact of the era of composing a poem while selecting the poems. The statistical sample of this research consists of Persian (Farsi) and writing (Negaresh) textbooks for all twelve grades of school. The results of this paper demonstrate that there is not enough professional attentiveness to the use of a poem and its educational role in textbooks. Moreover, the textbooks are not based on a logical plan and the current educational program is not proper enough for the merits of Persian poems. Firstly, it is suggested to create a comprehensive plan for all of the twelve grades as a guide for the deployment of literary texts. Creating a guide for utilizing literary texts will provide logical and professional planning for applying all of the potentials of Persian literature in language learning and learning skills.
خلاصه ماشینی:
بـه سـبب ارزش هـاي هـويتي و فرهنگي شعر و نقش آموزشـي آن در زبـان آموزي و ارتقـاي مهارت هـاي زبـاني و ادبي و حضور گسترده کتاب هاي درسي در ميان کودکـان و نوجوانـان لازم اسـت برنامه ريزي تخصصي در استفاده از شـعر فارسـي بـه عنوان يـک ابـزار آموزشـي جدي تر موردتوجه قرار گيرد.
نتـايج حاصـل نشان مي دهد توجهي تخصصـي بـه کـاربرد شـعر در کتاب هـاي درسـي و جايگـاه آموزشي آن نشده ، کتاب ها فاقد الگو و نقشه منطقي است و آنچه اکنون ملاحظه مي شود، بسندگي لازم متناسب با شأن و ارزش شعر فارسي در کتاب درسي را ندارد؛ ازاين رو، پيشنهاد مي شود نخست براي دوازده پايه تحصيلي نقشه اي جامع به عنوان راهنماي کاربرد متون ادبي تهيه شود؛ به گونه اي کـه گسـتره آن تمـامي حوزه هـاي شعر و نثر، کهن و معاصر، ايران و ايران فرهنگي ، جد و طنز و مـواردي کـه ازنظـر کمي و کيفي دربرگيرنده حوزه ادبيات باشد را شامل شـود.
٥- روش پژوهش در اين مقاله کاربرد شعر در کتاب هاي درسي فارسي و نگـارش در دوره هـاي ابتـدايي، اول متوسطه و دوم متوسطه در سال تحصيلي ٩٨-٩٧ بررسي شده اسـت و باتوجـه بـه اينکه کتاب هاي آن دوره هنوز در چرخه آموزش قرار دارند، نتايج حاصل بـر وضـعيت کنوني نيز قابل تعميم است .