چکیده:
سرقت زیستی یکی از مهمترین رویدادهایی است که به دنبال پیشرفت دانشهای زیستی و فناوریهای بیولوژیک رخداده است.
این موضوع بیش از آنکه از نظر اقتصادی مورد بحث قرار گیرد، از جنبه حقوق مالکیت معنوی ذخایر ژنتیکی کشورها حائز اهمیت
است. مطالعه حاضر، با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به بررسی موضوع پرداخته است. یافتهها نشان داده است که کشورهای
توسعهیافته با دستاندازی بر منابع کشورهای جهان سوم و درحالتوسعه و اخذ برگه اختراع در مقابل دانش بومی این کشورها
علاوه بر دستیابی به سودهای سرشار، کشورهایی که منابع خامشان را به یغما بردهاند را نادیده گرفتهاند. یکی از ذخیرههای
ارزشمند که گنجینه هر کشور است منابع و داروهای گیاهی آن است که باید ازنقطهنظر قانونگذاری، پژوهشی و اجرا در راستای
حفاظت یا استفاده بهینه از آنها تلاش کرد. اهمیت فوقالعاده داروهای گیاهی موجب شده که موضوع این پژوهش به یافتن
قالب حقوقی مناسب و بررسی ابزار و قالبهای موجود در حقوق مالکیت فکری برای حمایت حقوقی از این مهم قرار گیرد.
داروی گیاهی مصداقی جدید از مجموعه آثار فکری است، که به دلیل ویژگیهای خاص آن، در مورد اعمال حمایت حقوقی
مالکیت فکری نسبت به آن تنازع وجود دارد. نتایج گویای آن است که در حقوق ایران قوانین، برای پاسداشت یافتههای
داروهای گیاهی جهت جلوگیری از سرقت زیستی به علت مقاومتهای وزارتی در برابر توسعه طب سنتی و اختصاص بودجه بسیار
اندک، شعاری بودن تصمیمات اجرایی کردن طب سنتی و تعارض منافع با طب مدرن و سودآوری داروهای شیمیایی نسبت به
داروهای گیاهی ناکافی است. در این پژوهش در وحله نخست ضمن اثبات اینکه داروهای گیاهی مصداقی از آثار فکری است و
استحقاق دریافت حمایت حقوقی حقوق مالکیت فکری را دارد، به بررسی برخی ابزار و قالبهای مناسب حمایتی، در حقوق
مالکیت فکری که قادرند تا حدی مقصود این پژوهش را پوشش دهند، پرداخته شده است. سپس در ادامه با در نظر گرفتن
اینکه داروی گیاهی میتواند مصداقی مبتنی بر دانش سنتی باشد، این موضوع در قالب حمایت حقوقی از دانش سنتی
تحلیل شده است. در پایان، به طراحی نظام خاص حمایتی از داروهای گیاهی متوسل شده و تلاش گشته که حمایت حقوقی از
داروهای گیاهی در قبال سرقت زیستی در قالب نظام ویژه و خاص تحلیل و تبیین گردد